100-lecie ZTG „Sokół” w Polsce

Sanok, 29.11.2020 r.

100-lecie Związku Towarzystw Gimnastycznych w Polsce – 29.11.1920-29.11.2020

1. Pierwsze gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” powstało we Lwowie w roku 1867.
2. Następne gniazda powstawały jako filie gniazda lwowskiego.
3. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku utworzono w 1889 r.
4. Pod zaborami, w 1892 r. utworzono Związek Towarzystw Gimnastycznych (ZTG) „Sokół” z siedzibą we Lwowie, działający na podstawie przyjętego Statutu. Wszystkie gniazda należały do ZTG.
5. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, dh dr Stanisław Biega (ur. 13.12.1862 r. w Sanoku, zm. 19 kwietnia 1923 r. w Warszawie,  sekretarz w Związku Sokolstwa Polskiego we Lwowie, współorganizował w 1910 r. bardzo ważny, pierwszy wszechpolski  zlot sokoli w rocznicę Grunwaldu w Krakowie), przenosi się do Warszawy, gdzie doprowadził do zjednoczenia wszystkich organizacji sokolskich z terenu trzech zaborów i został wiceprezesem Związku.

Już 29.11.1920 r. Minister Spraw Wewnętrznych przyjmuje Statut i wpisuje do rejestru stowarzyszeń i związków Nr. 387 ZTG Sokolstwa Polskiego.

6. Po II wojnie, poszczególne gniazda sokole rozpoczęły działalność, jednak wszystkie otrzymały decyzje  o odmowie rejestracji statutów, a następnie zostały zlikwidowane z rażącym naruszeniem prawa.

Sanockiemu „Sokołowi”, Wydział Polityczny UW Rzeszowskiego odmówił rejestracji pismem z dnia 6.03.1946 r.

7. Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce z pewnością po II wojnie otrzymał odmowę rejestracji, tak jak wszystkie gniazda, jednak nie posiadamy dokumentu potwierdzającego tego faktu, poprzedzającego likwidację.  W opracowaniu KANCELARII SENATU BIURO ANALIZ I DOKUMENTACJI pt. „Zarys historii TG „Sokół” – w 150. rocznicę powstania (1867-2017)” Opracowania Tematyczne OT-653 – Kwiecień 2017, na str. 21 możemy przeczytać: „Niestety już w lipcu 1947 r. ówczesne władze doprowadziły do likwidacji organizacji …”

8. 4 czerwca 1948 r. Urząd Wojewódzki w Krakowie decyduje o likwidacji Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce z siedzibą w Krakowie.

9. Dążymy do wzmocnienia odradzających się gniazd sokolich poprzez ewentualne zrzeszenie Ich w Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, które byłoby tożsamym ze Związkiem zlikwidowanym.

10. Jeżeli chodzi o nieruchomości ZTG „Sokół” z siedzibą w Krakowie, to wg naszej wiedzy, takich nieruchomości nie było i nie interesują nas ewentualne nieruchomości ZTG.

11. Interesują nas sprawy organizacyjne, które należałoby w polskim „Sokole” uporządkować.

12. Na dzień dzisiejszy istnieje kilkadziesiąt gniazd sokolich w Polsce, z których część zarejestrowana jest w KRS, a część zarejestrowana jest w starostwach.

13. Część gniazd:

• należy do Związku TG „Sokół” w Polsce zarejestrowanego w Sądzie Okręgowym w Warszawie w 1999 r. (dopisane: 1990-03-01 – Statut ZTG zarejestrowany w Kom. ds. MiKF- BP-2-Rej.2090 poz.91) (prezesi: dh Zbigniew Okorski, 1990–1999, dh Andrzej Bogucki, 1999–2007, dh Antoni Belina-Brzozowski, 2007–2017, dh Damian Małecki, 2017– i nadal),

• należy do Rady Odrodzenia TG „Sokół” w Polsce z siedzibą w Krakowie, zarejestrowanej 3 lipca 2001 r. (KRS 0000024594),(prezes: dh Konrad Firlej, 2001 i nadal),
• część gniazd nie należy do żadnego związku.

Po usunięciu z obiegu prawnego decyzji z 1948 r., likwidującej ZTG „Sokół” w Polsce z siedzibą w Krakowie, po przyjęciu Statutu ZTG, zarejestrowaniu Związku w KRS, sprawy organizacyjne Sokolstwa Polskiego można będzie wreszcie uporządkować.