105. ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI PRZEZ POLSKĘ

Sobota, 11.11.2023 r. – godz. 10³⁵ – zbiórka POCZTÓW SZTANDAROWYCH koło Domu Sokoła.

Złożyliśmy wiązankę kwiatów i zapaliliśmy znicz pamięci pod rzeźbą „SOKOŁA ZRYWAJĄCEGO KAJDANY NIEWOLI”., po czym o godz. 10⁴⁵przeszliśmy ze sztandarem do Kościoła pw. Przemienienia Pańskiego.

Po mszy świętej, przeszliśmy na Cmentarz Centralny z Pocztem sztandarowym i kwiatami.

Poczet sztandarowy: Marian Osękowski, Henryk Sobolak, Krzysztof Michalski.

Kwiaty: Ryszard Wydrzyński, Zdzisław Skrzypczyk, Bronisław Kielar.

Odwiedziliśmy również grób dh. prezesa Adama Pytla.

Wielu Sokołów wzięło udział w uroczystości.

Po mszy świętej, przemarsz na Cmentarz Centralny.

Zdjęcia: Maria Szałankiewicz-Skoczyńska, Bronisław Kielar

https://esanok.pl/2023/105-rocznica-odzyskania-niepodleglosci-00e3jr.html

https://www.sanok.pl/asp/dziekujemy-za-wspolne-swietowanie,5,artykul,1,175

https://korsosanockie.pl/wiadomosci/swieto-niepodleglosci-2023-tak-obchodzil-go-sanok-zdjecia/41DHztHfP5rgshfcypmD#page129

I. wojna światowa

trwała od 28 lipca 1914 r. do 11 listopada 1918 r.

pomiędzy ententą, tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami i Stanami Zjednoczonymi,

a państwami centralnymi (Trójprzymierzem),

tj. Austro-Węgrami i Niemcami,

wspieranymi przez Imperium Osmańskie oraz Bułgarię.

I. Wojna Światowa, zwana Wielką Wojną była jednym z najkrwawszych konfliktów w dziejach ludzkości. Na wszystkich frontach tej okrutnej wojny zginęły miliony żołnierzy. Ogień walk ogarnął całą Europę. Ogromne straty wśród walczących wojsk spowodowane były użyciem nowoczesnych środków niszczących (karabiny maszynowe, artyleria szybkostrzelna i wielkokalibrowa, granaty, gazy bojowe).

Dodatkowo ogromna determinacja walczących, złe dowodzenie i błędna strategia wojenna przyczyniły się do niespotykanych w innych wojnach strat wśród żołnierzy.

Ogrom krwawych zmagań nie ominął także Podkarpacia, a szczególnie terenów dzisiejszych Bieszczadów. Przełom roku 1914 i 1915 okazał się najbardziej krwawym i wyniszczającym okresem dla tych terenów w ostatnim tysiącleciu. Zniszczeniu uległo tysiące domów, kościoły, cerkwie i zabytki. Wiele osad zostało całkowicie zniszczonych i wyludnionych. Tereny, które należały do jednych z najgęściej zaludnionych w Europie, a zarazem do najbiedniejszych zostały dotknięte ogromnymi zniszczeniami.

Nadszedł rok 1918, rozpadły się 3 wrogie mocarstwa.

Z chaosu wojennego wyłoniła się Wolna, Zjednoczona i Niepodległa Polska.

Powstało znowu Państwo Polskie. Odradzał się również sanocki „Sokół”.

31 października/1 listopada 1918 r. dh Adam Pytel z ramienia „Komitetu Samoobrony Narodowej” i jako prezes „Sokoła” uczestniczył w przejmowaniu władzy z rąk austriackiego zaborcy wraz z dr. Wojciechem Ślączką, prezesem „Komitetu Samoobrony Narodowej”, kpt. Eugeniuszem Hoffmanem, kpt. Adamem Kurką, kpt. Franciszkiem Stokiem, dh. Feliksem Gielą, dh. Michałem Guzikiem, dh. Tomaszem Rozumem, dh. Marianem Szajną, dh. Michałem Słuszkiewiczem, dh. dr. Karolem Zaleskim, przedstawicielami narodowości żydowskiej: Adolfem Bendelą, Harzanem Sobelem, Jonaszem Szpiegelem, oraz pozyskanym dla sprawy polskiej por. Nappem, Czechem z miejscowego batalionu.

Delegacji przewodniczył burmistrz miasta Sanoka dh dr. Paweł Biedka.

Dowódcą jednostki austriackiej stacjonującej przy ul. Mickiewicza 21 (obecnie Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku) był Ukrainiec – płk. Maksymowicz, który miał pod sobą ok. 1000 żołnierzy, w tym 600 Czechów, 300 Niemców, Ukraińców i innych.

Płk. Maksymowicz został odstawiony pod eskortą do Krakowa, żołnierze narodowości czeskiej wyjechali umundurowani i z uzbrojeniem strzeleckim w dniu 4 listopada, żegnani przez sanoczan. Pozostali żołnierze innych narodowości mogli opuścić batalion bez uzbrojenia.

Komitet bezkrwawo przejął władzę w całym mieście z rąk administracji austro-węgierskiej.

Pierwsze polskie patrole na ulice miasta, pod kierownictwem dh. kpt. Franciszka Stoka i dh. Mariana Szajny wyszły z Domu Sokoła wczesnym rankiem, 1 listopada 1918 r.

Na 1 listopada 1918 r., na godz. 12⁰⁰ zwołał dh prezes Adam Pytel ogólne zgromadzenie członków „Sokoła". Na ten apel zebrała się liczna brać sokola i wśród ogólnego entuzjazmu po przybyciu delegacji, która odebrała komendę w mieście, koszary i magazyn wojskowy z rąk pułkownika, prezes Pytel zawiadomił zebranych o utworzeniu się rządu polskiego w Krakowie, o przejmowaniu władzy w miastach i powiatach, oświadczył dalej, że Sanok jest już pod władzą polską, że należy zasilić milicję sanocką, ponieważ wielu do tej milicji zgłosiło swój akces. Komendantem placu w mieście mianowano dh. kpt. Franciszka Stoka. Tak więc Sanok stał się częścią tworzącej się Niepodległej Polski i zabezpieczony został przed grożącym napadem Ukraińców, co było główną zasługą „Sokoła" sanockiego.

Obiekty wojskowe w Sanoku i Olchowcach objęli wyznaczeni przez polską komendę placu: kpt. Franciszek Stok i ppor. Jerzy Skoczyński.

Policję wojskową powierzono kpt. Eugeniuszowi Hoffmanowi, żandarmerię zorganizował por. Władysław Żarski, magazyn mundurów i wyekwipowania objął ppor. Tadeusz Piech. Na czele milicji miejskiej stanął por. inż. Mieczysław Nawarski.

Przejęcie Koszar i Miasta Sanoka od austriackich okupantów w dniu 1 listopada 1918 r.

W dniu 24 listopada 2017 r. w Auli PWSZ w Sanoku, druhowie sanockiego „Sokoła” wystąpili jako aktorzy w VII scenie widowiska historycznego pt.: „Im twierdzą był każdy próg”.

Widowisko przygotowało LGD Dolina Sanu w ramach projektu: „Niech połączy nas historia”, w którym przedstawione jest przejęcie Koszar i Miasta Sanoka od austriackich okupantów w dniu 1 listopada 1918 r.

Filmik: https://www.youtube.com/watch?v=j4Wz1gzAHF4

(51 min. – Scena VII – Przejęcie Koszar przy ul. Mickiewicza w Sanoku)

Sokoli przedstawili następujące postacie z 1918 r.:

dh. prezesa Adama Pytela → dh Bronisław Kielar,
dh. kpt. Antoniego Kurka → dh Jerzy Robel,
burmistrza dh. dr. Pawła Biedkę → dh Zdzisław Skrzypczyk,
kpt. dh. Franciszka Stoka → dh Henryk Sobolak,
komendanta ppłk. Maksymowicza → dh Ryszard Wydrzyński.

Tekst opracowali:

Alicja Pocałuń – LGD Dolina Sanu,
Agata Cecuła – Biblioteka w Strachocinie,
TG „Sokół” w Sanoku.

Tablica upamiętniajaca odzyskanie niepodległości.

Pierwszą marmurową tablicę, Komitet Obywatelski ufundował w 1928 roku, dla upamiętnienia dziesiątej rocznicy odzyskania niepodległości i wymarszu pierwszych polskich patroli z sanockiego „Sokoła”.

Gdy nastała II wojna światowa tablicę zdjęto ze ściany Domu Sokoła i przechowano w Muzeum Historycznym w Sanoku.

Ponowne odsłonięcie tej tablicy miało miejsce 10 listopada 1988 r. w 70. rocznicę odzyskania niepodległości.

Dokonało się to z inicjatywy Rady Miejskiej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego.

Treść inskrypcji umieszczonej na tablicy jest następująca:

„W DNIU 1-XI. 1918 r. GARSTKA MŁODZIEŻY OWIANA RADOSNYM ZAPAŁEM POLSKIEGO CZYNU UTWORZYŁA w SOKOLE POD WODZĄ KPT. FR. STOKA i NACZELNIKA SOKOŁA M. SZAJNY PIERWSZĄ w SANOKU SIŁĘ ZBROJNĄ DLA OBRONY WSKSZESZONEJ OJCZYZNY KU PAMIĘCI POTOMNYCH w DZIESIĄTĄ ROCZNICĘ WYZWOLENIA POLSKI”

1918__t1_400_03

Bronisław Kielar

‹ Starsza Nowsza › Pokaż wszystkie ›