Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku

2021.10.11

Wycieczka Sokołów na trasie: Sanok – Stępina – Odrzykoń – Żarnowiec – Sanok.

Wycieczka Sokołów na trasie: Sanok – Stępina – Odrzykoń – Żarnowiec – Sanok.

Tunel schronowy w Stępinie-Cieszynie – naziemny schron kolejowy we wsi Stępina,  na granicy z wsią Cieszyna w województwie podkarpackim, wchodzący w skład kwatery głównej Hitlera „Anlage Siid” z okresu II wojny światowej.Kompleks w Stępinie został zbudowany w latach 1940-1941 przez Organizację Todt. W jego skład wchodziło kilkadziesiąt obiektów o różnym przeznaczeniu (schrony, bunkry strażnicze, kwatery, budynki zaplecza technicznego itp.), z których zachowało się siedem budowli o konstrukcji żelbetowej, w tym największa z nich, naziemny tunel schronowy dla pociągów sztabowych Hitlera.

Tunel w Stępinie, nazywany schronem nr 1, ma 393 metry długości i ściany o grubości przekraczającej 2 metry; jego cechą charakterystyczną jest lekko łukowaty kształt, utrudniający  bezpośrednie trafienie bombą lotniczą. Schron nr 1, zabezpieczony przed atakiem chemicznym za pomocą systemu.

Tunel schronowy w Stępinie-Cieszynie zabezpieczony przed atakiem chemicznym za pomocą systemu śluz i urządzeń wentylacyjno-filtrujących, był połączony specjalnym podziemnym kanałem z tzw. schronem nr 2, również zachowanym, położonym w odległości 80 metrów i pełniącym funkcję zaplecza technicznego i magazynowego. W odległości 600 metrów od schronu kolejowego znajdowało się trawiaste lądowisko dla samolotów, obecnie częściowo zabudowane.

Na terenie dawnej kwatery Hitlera w Stępinie zachowało się również pięć żelbetowych schronów bojowych usytuowanych w różnych odległościach od tunelu (tzw. schrony nr 3-7); znajdują się one na gruntach prywatnych. Pierwotnie na terenie kompleksu stała także drewniana willa przeznaczona dla najwyższych rangą wojskowych przebywających na terenie kwatery. W czasie II wojny światowej całość kompleksu była silnie strzeżona; w celach maskujących prace budowlane w Stępinie zarejestrowano jako inwestycję firmy chemicznej "Askania Werke" z Berlina.

W dniach 27-28 sierpnia 1941 roku na terenie kwatery w Stępinie doszło do spotkania Hitlera z Benito Mussolinim; w tunelu schronowym zatrzymał się wówczas pociąg sztabowy Hitlera. W 1944 roku schrony w Stępinie były przez krótki okres użytkowane przez szpital polowy Armii Czerwonej. W późniejszym okresie przejęło je Ludowe Wojsko Polskie, które w latach 60. XX wieku wydzierżawiło schrony nr 1 i 2 Narodowemu Bankowi Polskiemu, a później Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Stępinie, która do 1990 roku część schronu wykorzystywała na pieczarkarnię. W 2000 roku schron nr 1 został wykreślony z ewidencji wojskowej i przekazany gminie Frysztak; pozostałe schrony skreślono z ewidencji wojskowej w latach 70. XX wieku.

Obecnie tunel schronowy w Stępinie jest udostępniony do zwiedzania i pełni rolę atrakcji turystycznej.

 

Odrzykońwieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Wojaszówka, najludniejsza miejscowość gminy.

Osada słowiańska Kamieniec istniała, gdy wznoszono tu zamek Kamieniec za czasów króla Kazimierza Wielkiego w 1348.

W 1402 r. Władysław Jagiełło w  nagrodę za męstwo w wojnie z Krzyżakami nadał zamek Klemensowi z Moskarzewa, który dał początek rodowi Kamienieckich. W tym czasie gotycki zamek obejmował najwyższą część wzgórza – obecnie zamek górny.

Zamek dolny powstał po rozbudowie w połowie XV w., a ostateczny renesansowy charakter nadano mu w połowie XVI w. kiedy drogą kupna przeszedł na własność kasztelana bieckiego Seweryna Bonera – głównego bankiera Zygmunta I. Pozostałą część – zamek wyższy – Kamienieccy w  1601 r. sprzedali Skotnickim.

Po Bonerach zamek niższy odziedziczyli Firlejowie. Między nimi (Skotnickimi i Firlejami) toczyły się długotrwałe spory o studnię, mur graniczny, kaplicę i pola uprawne. Finał tego sporu znamy z „Zemsty" Aleksandra Fredry, który został jednym ze spadkobierców Kamieńca po poślubieniu w 1828 r. Zofii Skarbkowej z Jabłonowskich. Od 1630 do 1730 roku jedynymi właścicielami zamku zostają Firlejowie, a po nich drogą spadku kolejno: Mniszchowie, Bogatkowie, Jabłonowscy, Fredrowie i Szeptyccy.

7 grudnia 1655 nieopodal Odrzykonia wojska Gabriela Wojniłłowicza uczestniczyły w zwycięskiej bitwie pod Krosnem przeciw Szwedom. 16 marca 1657 wojska księcia siedmiogrodzkiego Jerzego Rakoczego, wspierającego Szwedów, spaliły i zniszczyły osadę i zamek w Odrzykoniu. W 1702 kolejny najazd Szwedów doprowadził do ruiny zamek odrzykoński. W następnych latach stacjonujące wojska rosyjskie zniszczyły zamek całkowicie. Od połowy XVIII w. nie jest już zamieszkany.

Tu też w latach 17681772 bronili się Konfederaci barscy pod dowództwem Jakuba Bronickiego, zapewne wspomagani przez miejscową ludność.

Wystawiono tu wśród ruin zamku w 1894 pomnik Tadeusza Kościuszki, wykonany przez Andrzeja Lenika w setną rocznicę insurekcji.

W 1915 stoczono tu bój o Odrzykoń i zamek Kamieniec.Zamek aktualnie poddany renowacji.

Były tu też groby żołnierzy, którzy zginęli w czasie I wojny światowej. Groby przeniesiono na pobliski cmentarz.

 

 

 

 

 

Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu – muzeum biograficzne poświęcone Marii Konopnickiej, utworzone w 1957 w Żarnowcu na Podkarpaciu.

Na muzeum składają się: zbytkowy dworek z XVIII wieku, przebudowany z końcem XIX wieku, park  o powierzchni ponad 3 hektarów i lamus. Stanowią one dar narodowy, przekazany pisarce Marii Konopnickiej w 1903 z okazji jubileuszu 25-lecia pracy pisarskiej.

8 września 1903 Konopnicka wprowadziła się wraz z Marią Dulębianką, z którą pozostawała w głębokiej przyjaźni, do dworku w Żarnowcu. Tu spędzała wiosenno-letnie miesiące, prowadziła szeroką działalność społeczną i pisarską. Stąd razem podróżowały do Austrii, Francji, Niemiec, Włoch i Szwajcarii, których klimat służył zdrowiu Konopnickiej. Dulębianka miała w dworku swoją pracownię malarską.

Dworek w Żarnowcu od 1910 do 1956 pozostawał w posiadaniu jej rodziny. Przebywały tu córki poetki: Zofia Mickiewiczowa (związana z Żarnowcem od lat 20. do śmierci w 1956) i Laura Pytlińska – aktorka (występująca jako Maria Zawiejska).

W czasie okupacji Zofia udzielała schronienia i pomocy materialnej partyzantom. Dworek w Żarnowcu był przez pewien czas siedzibą Inspektoratu AK Krosno. Jej mąż Adam Stanisław  Mickiewicz został aresztowany przez Gestapo w 1942 i zginął w Auschwitz-Birkenau. Po wojnie Z. Mickiewiczowa przyjaźniła się z aktorką Wandą Siemaszkową, która w październiku 1945 przyjechała do Żarnowca i zmarła w dworku 6 sierpnia 1947.

W 1956 Zofia Mickiewiczowa (na kilka miesięcy przed śmiercią), oraz inni spadkobiercy poetki, ofiarowali dworek i park narodowi polskiemu na muzeum biograficzne. W 1957 Ministerstwo Kultury i Sztuki powołało do życia Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Otwarcia ekspozycji muzealnych dokonano 15 września 1960, po przeprowadzeniu prac remontowych i konserwatorskich. W 1991 oddano do użytku budynek lamusa (dawniej spichlerz), w którym mieści się część ekspozycji.

Tablicę pamiątkową Marii Konopnickiej w muzeum wykonał w 1980 Władysław Kandefer.

 

Uczestnicy wycieczki: Barbara Milczanowska, Anna Sebastiańska, Urszula Lech, Witold Sebastyański, Krzysztof Michalski, Szczepan Wołk, Andrzej Robel, Henryk Sobolak, Bronisław Kielar.

Zdjęcia: Barbara Milczanowska, Andrzej Robel, Bronisław Kielar

Zdjęcia: 2021-10-10-wycieczka-stepina-odrzykon-zarnowiec