2019.07.29
Przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA w Sanoku.
2019-07-29 – Przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA w Sanoku.
Jeden z punktów Sesji Rady Miasta to: Przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA.
Po przedstawieniu wniosku i uzasadnienia przez radną dh. Wandę Kot, po przedłożeniu stanowiska Komisji Ochrony Środowiska i Porządku Publicznego przez radnego Adama Ryniaka, Rada Miasta jednogłośnie uchwaliła przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA.
Sanocki „Sokół”, działający od 1889 r. zasłużył sobie już przed odzyskaniem niepodległości na nazwanie jednej z ulic Sanoka ul. SOKOŁA.
Rada Miasta Sanoka w dniu 28 stycznia 1904 r. uchwaliła nadać nowo powstałej ulicy usytuowanej między Gimnazjum, a Pocztą (obecnie Piekarnią), nazwę SOKOŁA. Burmistrzem był wówczas dh Aital Witoszyński. Prezesem PTG „Sokół” był wówczas dh inż. Władysław Adamczyk. Działo się to w okresie zaborów, a mimo to sanoccy radni potrafili docenić i uhonorować działalność patriotów głoszących idee niepodległościowe i krzewiących kulturę fizyczną.
Sokoli przyczynili się znacząco do odzyskania niepodległości, a następnie do odbudowy Miasta, a szczególnie oświaty, kultury i sportu. Działalność „Sokoła” pięknie rozwijała się do II wojny światowej.
Po wojnie Sokoli wznowili działalność, ale władze PRL nie pozwoliły na istnienie tak zasłużonej dla odzyskania niepodległości, patriotycznej organizacji.
Formalna, protokolarna likwidacja „Sokoła” przeprowadzona z rażącym naruszeniem prawa następuje 23 listopada 1949 r. na polecenie Urzędu Wojewódzkiego Wydz. Sp.-Pol. w Rzeszowie (naczelnik A. Misztal). Likwidatorem sanockiego Gniazda, powołanym przez UW był adwokat dr Tadeusz Trendota, który sporządził protokół przekazania majątku na rzecz Gminy Miasta Sanoka.
Wszystkie ślady działalności „Sokoła” miały być „zatarte”. Obowiązki prezesa pełnił wówczas dh Władysław Fastnacht.
Tuż po likwidacji „Sokoła” na Sesji Miejskiej Rady Narodowej w dniu 14 kwietnia 1951 r. zmieniono nazwę ul. SOKOŁA na MODRZEWSKIEGO.
Zmieniono wówczas wiele nazw ulic Sanoka, np. Elżbiety Granowskiej na Marcelego Nowotki, Królowej Bony na Hanki Sawickiej, Feliksa Gięli na 1 Maja, Słuszkiewicza na Elizy Orzeszkowej, Sobieskiego na Jarosława Dąbrowskiego, Zagumna na Feliksa Dzierżyńskiego itd.
Zmiany nazwy ulicy SOKOŁA dokonano nie dlatego, że Andrzej Frycz Modrzewski bardzo zasłużył się dla Sanoka, lecz wyłącznie dlatego, że „Sokół” jako organizacja patriotyczna i bardzo zasłużona dla odzyskania niepodległości Polski i dla Sanoka, była uważana za bardzo niebezpieczną dla ówczesnej władzy (w okresie „twardego stalinizmu”).
O przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA staraliśmy się od 30 marca 2017 r., kiedy to skierowaliśmy pierwszą prośbę do burmistrza Tadeusza Pióro i do Rady Miasta Sanoka z przewodniczącym Zbigniewem Daszykiem o przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA. Były różne kłopoty, jak to zwykle bywa, między innymi sprzeciw Rady Dzielnicy Śródmieście i nie dało się przywrócić nazwy ul. SOKOŁA.
Po wyborze burmistrza Tomasza Matuszewskiego i Rady Miasta z przewodniczącym Andrzejem Romaniakiem, mimo pewnych kłopotów, udało nam się przekonać Radnych do głosowania za przywróceniem nazwy ul. Sokoła, za co serdecznie dziękujemy wszystkim Radnym RM Sanoka VIII kadencji.
Od 29 lipca 2019 r. mamy w Sanoku z powrotem ul SOKOŁA.
Dzieje się to w roku, w którym obchodzimy Jubileusz 130-lecia utworzenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku – 1889-2019.
Obradom Rady Miasta przysłuchiwali się: dh. dh Barbara Milczanowska, Andrzej Budzicki, Bronisław Kielar, radna Wanda Kot, radny Adam Kornecki, Krzysztof Michalski, Marian Osękowski, Jerzy Robel, Paweł Sebastiański, Jerzy Skoczyński, Zdzisław Skrzypczyk, Henryk Sobolak.
Przy okazji apelujemy do Rady Miasta o wzięcie pod uwagę przy nadawaniu nazw nowym ulicom, następujących nazwisk: Generał dh Józef Haller, dh Adam Pytel, dh dr Stanisław Biega.
Bronisław Kielar
Zdjęcia: Bronisław Kielar
Starania rozpoczęliśmy 30 marca 2017 r.
Są poważne problemy!
I.
Mapka z 1920 r.
II.
Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej – Nr 8 – „Samorząd Miasta Sanoka 1867-1990” –Wydane w 2008 r. przez Fundację „Archiwum Ziemi Sanockiej”.
W opracowaniu Władysława Stachowicza: Miejska Rada Narodowa 1950-1990 – Okres stalinowski 1950-1956, na stronie 137 czytamy:
… „sesja MRN była prawie w całości poświęcona sprawom ideologicznym, choć formalnie dotyczyła tylko zmiany nazw niektórych ulic. Przypuszczać należy, że stało się to na polecenie odgórne, ale inicjatywy lokalnej też w tym nie brakowało.
Propozycje zmian oficjalnie przygotowała Komisja Gospodarki Drogowej 14 kwietnia 1951 roku. Według projektu Plac św. Jana miał być nazwany Placem Pokoju, ulica Pierackiego miała od tej pory nosić nazwę Juliana Marchlewskiego, ulica Feliksa Gięli przemianowana ulicę 1 Maja, ulica Elżbiety Granowskiej - Marcelego Nowotki, Kaczkowskiego - Stanisława Staszica, Krasińskiego - Hugona Kołłątaja, Rymanowska - Marii Konopnickiej, Królowej Bony - Hanki Sawickiej, Gadomskiego -Mariana Buczka, Małeckiego - Walerego Wróblewskiego, Sokoła - Frycza-Modrzewskiego, Słuszkiewicza - Elizy Orzeszkowej, Sobieskiego - Jarosława Dąbrowskiego, Zagumna - Feliksa Dzierżyńskiego, Królowej Zofii - Mikołaja Kopernika, Orlicza-Dreszera - Armii Wojska Polskiego, Królewska - Romualda Traugutta, zaś ulica Lipińskiego - Proletariatu.
Do tego projektu wniosła poprawki Komisja Oświaty proponując, by ulicę Wesołą nazwać imieniem Hugona Kołłątaja, a Krasińskiego imieniem Hanki Sawickiej, ulicę królowej Bony przemianować na Podzamcze zaś ulicę Lipińskiego nazwać ulicą Wielkiego Proletariatu.
Wydawało się, że wobec politycznego namaszczenia tej inicjatywy propozycje przejdą przez aklamację. Tak się jednak nie stało za przyczyną radnej dr Marii Krilowej, która jako jedyna zaprotestowała przeciwko projektowi zmiany nazwy ulicy Lipińskiego. Dla obrony swego stanowiska przytoczyła życiorys Lipińskiego, a w końcu wytoczyła argument najcięższego wówczas kalibru: cytat wypowiedzi Bolesława Bieruta, że „w ruchu robotniczym kapitalizm postępowy odegrał znaczącą rolę.” To poskutkowało i w uchwale pozostawiono ulicę Lipińskiego bez zmian. Starą nazwę zachowała także ulica Rymanowska.”
Była to Miejska Rada Narodowa, której radna Anna Iwanowa złożyła wniosek o wysłanie depeszy kondolencyjnej do ambasadora ZSRR w Polsce o następującej treści:
Do Ambasady ZSRR w Warszawie
Tow. Sobolew
Miejska Rada Narodowa w Sanoku, w związku ze zgonem Prezesa Rady Ministrów ZSRR i Sekretarza KC KPZR, Wodza i Nauczyciela całej postępowej ludzkości - Józefa Stalina, przesyła wyrazy głębokiego bólu i współczucia oraz zapewnia, że naukę Wielkiego Stalina wcielać będzie w czyn aż do zwycięstwa socjalizmu w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Sanok, 7 marca 1953 rok – Miejska Rada Narodowa
Józef Dąbrowski: Burmistrz Sanoka (1949-1950), przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej (30.06.1950-31.12.1951).
Nazwa ulicy Jana III Sobieskiego została przywrócona, natomiast nazwa ulicy Sokoła, prostopadłej do ulicy Sobieskiego nadal oczekuje na przywrócenie.
III.
11 kwietnia 2019 r. – Udział delegacji „Sokoła” w posiedzeniu Komisji Ochrony Środowiska i Porządku Publicznego Rady Miasta w Sanoku. W czasie dyskusji na temat przywrócenia nazwy ul. SOKOŁA, głos zabrali również członkowie „Sokoła”: dh Bronisław Kielar, dh Jerzy Robel, dh. Barbara Milczanowska.
Po przedstawieniu uzasadnienia naszych starań o przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA, odczuliśmy dobrą atmosferę, co daje nam nadzieję na pomyślne zakończenie sprawy.
Bardzo dziękujemy za pozytywne wypowiedzi i danie nam nadziei szanownym radnym: Zofii Kordeli-Boczyk, Bogusławie Małek, Łukaszowi Radożyckiemu i Adamowi Korneckiemu.
Zwracamy się więc do wszystkich, od których zależy wprowadzenie tematu na posiedzenie Rady Miasta, a są to:
Burmistrz Miasta Sanoka – Tomasz Matuszewski,
Przewodniczący Rady Miasta – Andrzej Romaniak,
Przewodnicząca Klubu Radnych Niezależnych – Beata Wróbel,
Przewodnicząca Klubu Radnych Prawo i Sprawiedliwość – Wanda Kot,
Przewodniczący Klubu Radnych Łączy nas Sanok – Radosław Wituszyński,
Przewodniczący Klubu Radnych Demokraci Ziemi Sanockiej – Jakub Osika.
Zwracamy się również do wszystkich Radnych Rady Miasta Sanoka o przyjęcie naszych wyjaśnień i naszego uzasadnienia (które możemy rozszerzyć na Sesji Rady Miasta) i przyjęcie naszej prośby o przywrócenie nazwy ul. SOKOŁA.
Byłby to piękny prezent na okoliczność »130. rocznicy utworzenia sanockiego „Sokoła” (1889-2019)«.
Prosimy również Pana przewodniczącego Andrzeja Romaniaka i Państwa Radnych o zwołanie Uroczystej Sesji Rady Miasta na okoliczność uczczenia 130. rocznicy utworzenia sanockiego „Sokoła” (1889-2019), w sobotę 29 czerwca 2019 r.
Bronisław Kielar
