2025.05.03

3-MAJA w Zagórzu – Odsłonięcie i poświęcenie Tablicy pamiątkowej „Sokoła”.

Sanoccy Sokoli uczestniczyli w uroczystościach 3-majowych w Zagórzu ze swoim Sztandarem.

Odsłoniliśmy również i poświęciliśmy Tablicę pamiątkową, usytuowaną na ścianie feontowej Domu Kultury (Domu Sokoła) w Zagórzu.

Pierwszy raz zobaczyliśmy z bliska zabytkowy Sztandar zagórskiego „Sokoła”, który po renowacji przechowywany jest w zagórskim Sanktuarium, ponieważ w Zagórzu nie utworzono jeszcze Gniazda sokolego.

Msza Św. w Kościele pw. Wniebowzięcia N.M.P. w Zagórzu – ks. Józef Kasiak – kustosz Sanktuarium + ...

Sanoccy Sokoli z historycznym zagórskim Sztandarem (po konserwacji). Stoją od lewej druhny i druhowie: Bronisław KIelar, Jerzy Skoczyński, Teresa Koza, Barbara Milczanowska, Małgorzata Buczek, Maria Szałankiewicz-Skoczyńska, Andrzej Robel, Zdzisław Skrzypczyk.

Tablica upamiętniająca Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Zagórzu i jego Członków.

Tablicę odsłonili: wnuk dh. prezesa dr. Józefa Galanta – Jacek Galant, przewodniczący Rady Miasta i Gminy w Zagórzu – Krzysztof Bryndza, Starosta Sanocki – Robert Pieszczoch i dh prezes TG „Sokół” w Sanoku – Bronisław Kielar.

Poświęcenie Tablicy przez ks. Józefa Kasiaka – kustosza Sanktuarium w Zagórzu.

Kwiaty w imieniu TG „Sokół” w Sanoku złożyły: dh. Teresa Koza, Barbara Milczanowska, Maria Szałankiewicz-Skoczyńska.

Bardzo dziękujemy Państwu za udział w tej ważnej dla nas uroczystości!

Poczet sztandarowy sanockiego „Sokoła”: Krzysztof Michalski, Marian Osękowski, Jacek Bielecki

Kwiaty pod pomnikiem Konfederata złożyli dh.: Andrzej Robel, Bronisław Kielar, Andrzej Chrobak

Przy odsłoniętej i poświęconej Tablicy od lewej: Andrzej Robel, Ryszard Wydrzyński, Zdzisław Skrzypczyk, Jacek Bielecki, Jerzy Skoczyński, Krzysztof Michalski, Maria Szałankiewicz-Skoczyński, Marian Osękowski, Teresa Koza, Bronisław Kielar.

Na spotkaniu w Sali Domu Kultury (byłego Domu Sokoła) po odśpiewaniu Hymnu „Sokoła”, dh prezes Bronisław Kielar wręczył Złote Honorowe Odznaki „SOKÓŁ SANOK” dla: burmistrza Zagórza, Ernesta Nowaka i dyr. MGOKiS, Edwarda Mąki.

Dziękujemy przedstawicielom Samorządu zagórskiego, za pozwolenie na powieszenie Tablicy, a także za wykonanie Tablicy oraz zorganizowanie bardzo ważnej dla nas uroczystości. Dziękujemy również za możliwość przedstawienia historii „Sokoła”, czego dokonali: Małgorzata Buczek i Bronisław Kielar.

Dziękujemy również za smaczny poczęstunek.

Zdjęcia: Teresa Koza, Edward Mąka, Bronisław Kielar

Czołem!

Krótka opowieść o „Sokole”

Po wielkim, przegranym zrywie Narodowym, jakim było Powstanie Styczniowe (1863-64), polscy patrioci rozważali nad utworzeniem takiej organizacji, która posłuży do wzniecenia ducha narodowego.

Inteligenci lwowscy, w okresie zaborów, wzorem „Sokoła” czeskiego, w 1867 r.  utworzyli Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” we Lwowie.

Przez 17 lat lwowskie Gniazdo działało samotnie, organizowało pracę, przygotowywało statut, regulaminy, program i rozpowszechniało propozycje działalności w terenie, rozpowszechniało idee kultury fizycznej, a także idee niepodległościowe (Przegląd Sokoli).

Następnie powstają gniazda w terenie: w Tarnowie, Stanisławowie (1884), kolejne w 1885 w Przemyślu, Kołomyi i Tarnopolu, w Krakowie, w 1886 powstają gniazda w Rzeszowie, następnie w 1887 w Wadowicach, Oświęcimiu, Nowym Sączy, Jaśle, w 1888 w Stryju.

Po 22 latach  w 1889 r. powstają w Jarosławiu, Nowym Targu, Sanoku.

W Zagórzu gniazdo Sokole utworzono w 1894 r.

W przededniu wybuchu wojny w 1014 r. Towarzystwo tworzyło 261 gniazd z ponad 30 000 Sokołów.

Połowa gniazd posiadała już własną Sokolnię.

Gniazdo sokole posiadało osobowość prawną, swój sztandar, swój wzór munduru, swoje nieruchomości.

Ustanowiono: Hymn Sokoli i Patrona.

Zgodnie z sokolim zawołaniem: „w zdrowym ciele zdrowy duch” założyciele „Sokoła” 158 lat temu, stworzyli organizację hierarchiczną, w której obowiązuje rozkaz i wykonanie rozkazu, a przy tym demokracja przy wyborze władz sokolich.

Cel główny „Sokoła”, to wychowanie obrońców Ojczyzny.

Powinniśmy urabiać w społeczeństwie karność i dyscyplinę społeczną, a gdy się ją osiągnie i do tego doda się sprawność fizyczną, to połowa pracy przy wychowaniu żołnierza jest wykonana.

Sokoli przywiązani są do wiary i Kościoła Katolickiego, walczą zawsze o to, aby na polskiej ziemi Polak był gospodarzem, popierają polskie rolnictwo, polski przemysł i polski handel.

Oprócz pionierskiego tworzenia bazy sportowej, rozwijania różnych dyscyplin sportowych, Sokoli tworzyli warunki do rozwoju życia kulturalnego. Wystawiano sztuki teatralne, tworzono chóry, biblioteki.

Wiele pracy wkładano w przygotowywanie zlotów sokolich (centralnych i okręgowych), które organizowano z wielkim rozmachem. W każdym gnieździe, młodzież trenowała zadany, jednolity zestaw ćwiczeń, wykonywany w rytm zadanej melodii. Na zlocie, na dużym stadionie występowały wszystkie reprezentacje razem, co robiło ogromne wrażenie. Na takie widowiska ściągało tysiące widzów i była to okazja do przekazywania idei niepodległościowych.

Sokoli  inicjowali, tworzyli i wspierali powstające organizacje paramilitarne, takie jak np.: Skaut, PDS, Strzelec sokoli, Samarytanin. Udostępniano sale gimnastyczne dla innych, np.: Drużyn Bartoszowych, Strzelec i inne.

Kilka lat przed wybuchem I. wojny coraz mocniej wyczuwa się, że nadchodzi wielka zawierucha, co mobilizuje wszystkie organizacje paramilitarne do wytężonych przygotowań.

Jest coraz więcej chętnych do wstąpienia do PDS, robione są zbiórki na ekwipunek i broń, intensywniej prowadzone są ćwiczenia wojskowe. Do „Samarytanina” wstępują kobiety.

W 1914 r. Sokoli wchodzą w skład Legionów pod dowództwo Józefa Piłsudskiego.

Armia Polska we Francji, zwana Błękitną Armią lub Armią Hallera – polska ochotnicza formacja wojskowa powstała w czasie I wojny światowej w roku 1917, powołana dekretem prezydenta Francji Raymonda Poincarégo 4 czerwca 1917 r. z inicjatywy Romana Dmowskiego oraz kierowanego przez niego Komitetu Narodowego Polskiego.

Armia została zorganizowana na zasadzie zaciągu ochotniczego spośród Polaków służących w wojsku francuskim, polskich jeńców wojennych z armii państw centralnych, a także z polskiej emigracji z Francji, Stanów Zjednoczonych, Kanady (poprzez Obóz Kościuszko) i Brazylii. Kilkuset Polaków, w większości członków Sokoła i Strzelca, zameldowało się w punktach meldunkowych.

Francuskiego dowódcę 4 października 1918 zastąpił gen. Józef Haller.

Transport oddziałów Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera do ojczyzny trwał od kwietnia do czerwca 1919 roku. Armia liczyła wtedy ok. 70 tys. żołnierzy w pięciu dywizjach piechoty, 10 tyś. koni, dywizji szkolnej (instrukcyjnej), pułku czołgów i 7 eskadrach lotniczych. Przywiozła także dużą ilość sprzętu i uzbrojenia, co umożliwiło uzbrojenie powstających w kraju jednostek WP. Większość oficerów stanowili Francuzi, a od września 1919 zastępowani byli oficerami polskimi.

Wówczas gorące serca zagórskich Sokołów potwierdzały czynem miłość do odradzającej się Naszej Kochanej Ojczyzny.

Takie gorące serca i taka miłość do naszej Ojczyzny potrzebna jest dzisiaj, kiedy widzimy konkretne działania do osłabienia i zmarginalizowania Polski.

Brońmy naszej suwerenności i niepodległości codziennie!

Czołem Ojczyźnie – szponem wrogowi!

Bronisław Kielar

 

Historię Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Zagórzu przedstawiła dh. Małgorzata Buczek, uwzględniając opracowanie dh. Anny Sebastiańskiej.

 

Historia Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Zagórzu

Zagórski Sokół powstał w 1894 roku i od momentu utworzenia stał się ostoją polskości, krzewicielem kultury fizycznej oraz propagatorem oświaty.

Jego utworzenie w znacznym stopniu przyczyniło się do rozbudzenia życia społecznego i kulturalnego w Zagórzu i okolicy. Zagórskie gniazdo Sokoła skupiało głównie urzędników i  funkcjonariuszy kolejowych, robotników kopalni z Tarnawy oraz włościan.

Celem organizacji było łączyć poszczególne warstwy społeczne i niwelować występujące między nimi różnice na wielu płaszczyznach. Ideą Sokoła było jednoczenie przedstawicieli różnych narodowości i wyznań.

Z każdym rokiem przebywało członków organizacji. W 1895 miała ona 53 członków, w 1912 roku 94, a w 1931: 107 Druhów i 76 druhen. Liczba uczestników świadczy dobitnie o jej popularności.

Siedziba zagórskiego gniazda ...

http://sokolsanok.pl/www/uploads/pdf/2025-05-03-historia-sokola-w-zagorzu.pdf

 

 

 

 

Gdzie wsi Zagórza rozsiały się chaty,

Rzeka Osława w nurtach Sanu ginie,

Śród resztek lasów, w karpackiej kotlinie,

Roztoczył  skrzydła nasz  „Sokół” przed  laty –

Dziesięćkroć  zmogła słońce ziemia  kołem,

Jak my tu bracia tężymy się społem

Wart  licha u nas –  kto nie jest  „Sokołem”!

 

W boju o wolność  najdroższej  Ojczyzny

Legli najtężsi z  naszych bohaterów

Walka pożarła poły  charakterów –

Czasy dzisiejsze tchną wonią... zgnilizny;

Dzisiaj  daremnie szukacie hardości,

Odwagi męskiej, hartu, wytrwałości;   –

 

Miejsce hardości  zajęło służalstwo,

Dla obcych bogów kwitnie bałwochwalstwo,

Kiedy cię gniotą, grozisz narzekaniem,

Gdy cię rabują, nie gardzisz żebraniem

Praw przynależnych, pośród poniewierki

Bawisz się w błocie polityk  –  szacherki

 

Myśl samolubna krew w żyłach zatruwa

Bezradnym ziemia z pod nóg się usuwa

Bierność się stała cechą młodzi laszej,

Charłactwo – to jest zdobycz ery naszej,

Wrogowie krzyczą:  ,,już grożą skonaniem‘’

Druhowie „Sokół jest dla nas zaraniem”,

„Sokół” nam świetną przyszłość opromienia,

„Sokół” nam niesie dobę odrodzenia!

 

Kiedy z charłactwa podźwignie się ciało,

Wtedy i piersią odetchniemy całą,

Duchem potężni jak i sercem dzielni,

Leonidasa sławą nieśmiertelni; –

Wtedy świadomi wykrzykniemy społem:

Wart licha Polak, co nie jest „Sokołem”!

 

O! leć nasz ptaku daleko, wysoko,

Kędy bezsilne już nie sięga oko,

A zakreślając  coraz szersze kręgi,

Zbliż brać sokolą do biednej siermięgi

Uderz swem skrzydłem o modre błękity,

Niech brać z nad Sanu przez karpackie szczyty

Z czasem dłoń poda słowiańskiej prawicy

Naówczas silni, a nie niewolnicy,

Hukniemy gromko związawszy się społem:

Wart licha każdy, kto nie jest  „Sokołem”!.

 

https://www.sokolsanok.pl/aktualnosc/wyniki-turnieju-pilki-plazowej-w-zagorzu –2012.08.07

https://www.sokolsanok.pl/aktualnosc/zagorski-sokol-1894-1939-1 – 2020.10.29

https://www.facebook.com/photo?fbid=672812945392760&set=pcb.672814312059290

Książka w pdf – KSIĄŻKA 1889-2024-135-lecie-sokola.pdf