2023.04.18

Nazwisko nieznanego żołnierza poległego w Bykowcach – ujawnione

Sanok, 18 kwiecień 2023 r.

Coroczne uroczystości w Bykowcach,

upamiętniające potyczkę żołnierzy 6. Pułku Strzelców Podhalańskich,

z niemieckimi agresorami z 1. Dywizji Strzelców Górskich – 10 września 1939 r.

W początkach września 1939 r., z terenu Słowacji i Moraw, do natarcia na Polskę ruszyła niemiecka 14 armia gen. Wilhelma Lista. Wchodząca w jej skład 1 Dywizja Strzelców Górskich kierowała się na Sanok. Po opanowaniu miasta, 10 września Niemcy przeprawili się przez San. Na czele niemieckiej szpicy poruszał się zmotoryzowany oddział rozpoznawczy.

Na jego drodze stanął batalion 6 Pułku Strzelców Podhalańskich z Sambora ze składu Armii „Karpaty". W jego skład wchodził m.in. pluton karabinów maszynowych (50 żołnierzy, 4 ckm,  4 rkm) pod dowództwem ppor. Mariana Zaremby. Obsadził on odcinek Bykowce – Biała Góra, gdzie przebiegała strategicznie ważna droga.

Okopani polscy żołnierze dopuścili wroga na bliską odległość, po czym otworzyli huraganowy ogień, zadając Niemcom znaczne straty.

Niemcy, po otrząśnięciu się, postanowili obejść polskie pozycje. Pod gradem niemieckich kul, obrońcy ponosili coraz większe ofiary. W tej sytuacji na polskich pozycjach padł rozkaz wycofania się. Ppor. Zaremba pozostał jednak na placu boju do samego końca, osłaniając ogniem ckm odwrót swoich żołnierzy. Ranny, po wyczerpaniu amunicji, dostał się do niewoli. Mimo, iż był rannym jeńcem wojennym, był przesłuchiwany i brutalnie pobity, a w końcu zastrzelony na środku drogi strzałem w serce przez niemieckiego oficera.

Podhalańczycy podjęli walkę z przeważającymi siłami wroga, zadając mu spore straty.

Wraz z inżynierem leśnikiem, ppor. Marianem Zarembą, dowódcą plutonu karabinów maszynowych zginęło pięciu jego podkomendnych: szer. Ludwik Lisiak, szer. Ignacy Matuszczak, szer. Leon Piłat, szer. Leon Urbaniak i szer. NN (dh Wojciech Petryk zna już nazwisko – po wieloletnim dochodzeniu udało się ustalić nazwisko ostatniego z poległych i odszukać  po 84 latach rodzinę poległego, wszystko wskazuje na to, że był to plut. Józef Paczyński, sprawa jest na etapie weryfikacji przez IPN). Wszyscy spoczywają na cmentarzu w Bykowcach.

Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Bykowce „Moja Wieś” im. Stanisławy Tarnowieckiej z prezesem Wojciechem Petrykiem rozpoczęło starania o upamiętnienie i godne uczczenie bohaterów wiele lat temu. Dla uczczenia ich pamięci w latach 70. stanął kamienny pomnik. Kilka lat temu odnowiono żołnierskie nagrobki. Płytę i krzyż na grobie Mariana Zaremby ufundowali leśnicy z Nadleśnictwa Brzozów w 2004 r.

Obecnie, coroczne uroczystości w Bykowcach (10 września) upamiętniające potyczkę oddziałów  polskich i niemieckich w 1939 roku, podczas której śmierć w obronie Ojczyzny poniosło sześciu żołnierzy 6 Pułku Strzelców Podhalańskich z Sambora, organizuje Gmina Sanoka wraz z 21. Brygadą Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza, Regionalną Dyrekcją Lasów Państwowych w Krośnie oraz Stowarzyszeniem Rozwoju Wsi Bykowce „Moja Wieś” im. Stanisławy Tarnowieckiej. W uroczystości uczestniczą władze samorządowe, księża, wojsko, leśnicy, strażacy, policjanci, mieszkańcy, delegacje okolicznych szkół, harcerze i inni.

Sokoli również brali udział w uroczystościach (w mundurach sokolich), a byli to: Bronisław Kielar, Paweł Sebastiański, Jerzy Robel, Paweł Skrzypczyk, Barbara Milczanowska, Henryk Sobolak, Sławomir Broniewski, Marian Osękowski, Witold Sebastyański, Andrzej Budzicki, Szczepan Wołk i Wojciech Petryk.

Bronisław Kielar

Zdjęcia: 1939-09-10-bykowce.pdf

Zdj. Wojciech Petryk