1889-2009

120. ROCZNICA UTWORZENIA TOWARZYSTWA

i

91. ROCZNICA ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI

Uroczystość przygotował Zarząd TG „Sokół” w Sanoku wspólnie z Miejską Biblioteką Publiczną w Sanoku.

1. Odtworzono hymn „Sokoła” – słowa: Jan Lam, muzyka: Wilhelm Czerwiński, wykonanie nieznane.

Dziękujemy „Sokołowi” krakowskiemu za użyczenie nam kopii.

Hymn był wykonany pierwszy raz po 63 letniej przerwie – ostatni raz był odśpiewany na Walnym Zgromadzeniu „Sokoła” 13.01.1946 r. w sali sanockiego „Sokoła”.

2. Dyrektor Leszek Puchała powitał przybyłych na spotkanie i wystawę.

Oprócz członków „Sokoła” licznie przybyli znakomici goście m.in. ks. prałat Feliks Kwaśny, o. Andrzej Deptuch, o. gwardian Zbigniew Kubit, radni Miasta: Maria Szałankiewicz-Skoczyńska, Janina Sadowska, Roman Babiak, Janusz Baszak, Andrzej Chrobak, Ryszard Karaczkowski, sekretarz Urzędu Miasta – Waldemar Och, radny Powiatu: Tadeusz Nabywaniec, sekretarz Urzędu Powiatu – Marian Kunc, Janina Szombara, Zbigniew Ziąbrowski, , Marian Daszyk, Franciszek Oberc, Andrzej Smolik, Krzysztof Sebastiański, Jan Wydrzyński, Grażyna Węgrzyńska, Marcin Smoter, Aleksander Makowski, Borys Łapiszczak, Jan Nebesio, Wiesław Wilkosz i inni.

Obecność Państwa na naszym spotkaniu będzie dla nas dopingiem do dalszego działania.

3. Bronisław Kielar przedstawił cel spotkania: spotkanie zorganizowaliśmy w celu przypomnienia utworzonego 120 lat temu Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” tzn. przypomnienia sanoczan, którzy nie godząc się z niewolą, pod sokolim sztandarem, z zawołaniem „w zdrowym ciele – zdrowy duch” prowadzili piękną działalność przez 50 lat – do 1939 r.

4. Walne Zgromadzenie „Sokoła” przyznało tytuły Honorowy członek TG „Sokół” w Sanoku dla:

1. Janiny Stefańskiej – dyplom wręczono w domu z powodu choroby,

2. Ludmiły Szmidt – dyplom wręczono w domu z powodu choroby,

3. Marii Czerepaniak.

Dyplom wręczono obecnej na spotkaniu Pani Marii Czerepaniak, która jest seniorką wśród seniorów. Pani Maria była czynnym członkiem „Sokoła” przedwojennego. Brała udział w zebraniach, zlotach, uroczystościach świątecznych, zabawach, ćwiczeniach gimnastycznych ale przede wszystkim była instruktorką tańca. Należy do tej grupy sokołów, którzy reaktywowali Towarzystwo w 2004 r. i biorąc udział w pracach Towarzystwa dopingowała nas w raz z mężem Eugeniuszem do kontynuowania naszych prac mimo napotykanych dużych trudności.

5. Bronisław Kielar wręczył czerwoną różę Pani Janinie Szombarowej.

Było to podziękowanie za oprawę muzyczną na pierwszym po wojnie zebraniu Zarządu TG „Sokół” oraz za późniejsze projekty występów artystycznych i wykonywanie części muzycznej na wielu imprezach organizowanych w Sanoku. Ojciec Janiny Szombarowej, Stanisław Kulczycki był członkiem „Sokoła” w Stanisławowie.

6. Sekretarz Zarządu Wacław Drwięga odczytał listy skierowane do „Sokoła” od Stanisława Zająca – senatora RP i od Tomasza Poręby – posła do PE.

Treść listów podajemy niżej.

7. Renata Sokołowska i Piotr Wolwowicz - uczniowie kl. I ZS Nr 5 w Sanoku przedstawili zebranym patriotyczną inscenizację słowno – muzyczną przygotowaną pod opieką Wacława Drwięgi.

8. Dyrektor Państwowej Szkoły Muzycznej Andrzej Smolik przedstawił uczniów i ich bardzo liczne sukcesy.

Rafał Pałacki wykonał na akordeonie kilka utworów.

Małgorzata i Seweryn Gajda – skrzypce-akordeon- - wykonali wiązankę sześciu tańców z różnych krajów.

Opiekunem grupy muzycznej jest Grzegorz Bednarczyk.

Były to występy robiące duże wrażenie na zebranych.

Wykonawcy pokazali, że ciężko pracując można być mistrzem mając zaledwie kilkanaście lat. Gratulujemy i dziękujemy.

9. Andrzej Romaniak przygotował i przedstawił bardzo ciekawy referat: „Sokół” w okresie 1889 – 1939.

Pokazał nam stary Sanok na zdjęciach i jego historię ze szczególnym uwzględnieniem dochodzenia do niepodległości z udziałem „Sokoła”.

10. Bronisław Kielar przedstawił historię „Sokoła” w okresie 1945 – 2009.

Na wstępie zaproponował umieszczenie na ścianie „Sokoła” tablicy upamiętniającej działalność sokolą i męczeńską śmierć ostatniego burmistrza Sanoka Maksymiliana Słuszkiewicza - członka „Sokoła”, dra Jerzego Pietrzkiewicza - ostatniego przedwojennego prezesa „Sokoła” i dra Zygmunta Kruszelnickiego - ostatniego przedwojennego wiceprezesa „Sokoła”, którzy w pierwszych dniach wojny zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych, skąd już nie powrócili.

Okres powojenny

Pierwsze oddziały radzieckie wkroczyły do Sanoka 3 sierpnia 1944 r., które już 9 sierpnia 1944 r. wyparły wojska niemieckie z Sanoka. Kapitulacja okupanta hitlerowskiego w dniu 8 maja 1945 r. mobilizuje cały kraj do działania.

Sanocki „Sokół” już 1 września 1945 r. wybiera Zarząd Tymczasowy Towarzystwa.

27 członków „Sokoła” podpisuje prośbę do Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie przez Starostwo Powiatowe o zarejestrowanie Towarzystwa i wysyła 16.10.1945 r. z załączonym Statutem.

Starosta powiatowy Andrzej Szczudlik pismem z dnia 27.11.1945 r. przesyła prośbę do Urzędu Wojewódzkiego Wydz. Społeczno-Polityczny w Rzeszowie.

Burmistrz Sanoka Stanisław Lisowski poinformował prezesa TG „Sokół” w Sanoku Władysława Fastnachta, że Miejska Rada Narodowa na posiedzeniu w dniu 14.12.1945 r. uchwaliła oddać gmach „Sokoła” - dotychczas administrowany przez Zarząd Miejski - Towarzystwu.

Tymczasowy Zarząd Towarzystwa w Sanoku z prezesem Władysławem Fastnachtem i sekretarzem Tadeuszem Wojtowiczem zwołuje Walne Zgromadzenie członków Towarzystwa, we własnej sali, na dzień 13.01.1946 r., na które przybyło 62 osoby.

Objęto w posiadanie budynek, wybrano Zarząd w następującym składzie: prezes – Antoni Marończyk, wiceprezesi – Władysław Fastnacht i Zygfryd GÖlis, naczelnik – Stanisław Pirożyński, sekretarz – Emil Teodorowicz, skarbnik – Mieczysław Malikowski, gospodarz – Ludwik Patała, członkowie – Zofia Pirożyńska, Władysław Kucawski, Franciszek Moszoro, Kazimierz Stropek, Zygmunta Słuszkiewicz, Leopold Szwarc, Jan Wójcik, Adam Bieniasz, Stanisław Chytła, rozpoczęto pracę z młodzieżą.

Nazwiska członków powojennego „Sokoła” znamy z wykazu, który przekazał nam Pan Zbigniew Ziąbrowski (9.01.2009). Wykaz przedstawia 179 członków sanockiego „Sokoła”, którzy wpłacili składki członkowskie za miesiąc marzec 1946 r. (Lista wystawiona jest pod tematem: Historia 1889 -1918 -1945 - 1999).

Wojskowe przedsiębiorstwo kinowe „Kino Podhalanka w Sanoku” bez zgody Towarzystwa, zajmuje salę gimnastyczną „Sokoła” na Kino.

Odpowiadając na pismo „Sokoła” Urząd Wojewódzki Rzeszowski (6.03.1946 r.) odmawia zarejestrowania Towarzystwa, ponieważ poszczególni członkowie mogą zrzeszać się w organizacjach „Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego”, które mają być utworzone na podstawie Dekretu z dnia 16.01.1946 r.

Następnie Urząd Wojewódzki Rzeszowski w dniu 24.3.1949 r. podejmuje decyzję o likwidacji TG Sokół w Sanoku i mianuje dra Tadeusza Trendotę likwidatorem.

Nieruchomości i ruchomości przejmuje Zarząd Miejski w Sanoku i na tę okoliczność, dnia 23.11.1949 r. sporządzono protokół zdawczo-odbiorczy.

Następuje długa przerwa

Historię wznowienia działalności w 1999 r., a następnie reaktywowania w 2004 r. podajemy w punkcie „Historia” naszej strony www.sokolsanok.pl.

Historia „Sokoła” jest już coraz bardziej dostępna i wierzymy, że dotrze do każdej sanockiej szkoły.

Jest to taki „plik” wiedzy, który nazwać można „perełką”.

11. phm Edyta Bielak przedstawiła wyniki badań na temat: Patriotyzm współczesnej młodzieży.

Bardzo dobrze, że Kuratorium Oświaty i Hufiec Ziemi Sanockiej ZHP zajmuje się tym tematem i propaguje go w śród nauczycieli, uczniów, rodziców i w innych środowiskach. Dziąkujemy.

12. W dyskusji:

Wacław Drwięga poruszył sprawę patriotyzmu współczesnej młodzieży na tle wybranej literatury.

Marian Daszyk poinformował o utworzeniu koła „Sokoła” w Strachocinie oraz o rozpoczęciu jego działalności.

Bronisław Kielar zaprosił do współpracy wszystkich, którym na sercu leży dobro dzieci i młodzieży, którym zależy na propagowaniu idei zawartej w krótkim zawołaniu sokolim „w zdrowym ciele - zdrowy duch”.

Co do przyszłości nieruchomości „Sokoła” również potrzebna jest współpraca z Władzami Miasta i Powiatu. Liczymy na taką współpracę.

Działki usytuowane między „Sokołem”, Parkiem i Kortami należałoby przeznaczyć na obiekty: dla sportu ogólnorozwojowego, rekreacyjno-wypoczynkowe, drobny handel, małą gastronomię, parking.

Chętnych do dyskusji na ten temat ewentualnie do opracowania wstępnej koncepcji prosimy o kontakt.

13. Wystawa urządzona została z okazji 120. lecia sanockiego „Sokoła” przez Miejską Bibliotekę Publiczną w Sanoku, z eksponatów Towarzystwa, zbiorów Bronisława Kielara i Pawła Sebastiańskiego, którego rodzice byli członkami „Sokoła aż do jego likwidacji w 1946 r.

Zachęcamy nauczycieli i młodzież do odwiedzenia wystawy w MBP i strony www.sokolsanok.pl.

Zwracamy się z prośbą do zwiedzających o przekazanie nam uwag i spostrzeżeń dotyczących wystawy oraz informacji o posiadanych własnych eksponatów dot. „Sokoła”.

Odpowiedzialni ze strony „Sokoła”: Bronisław Kielar, Paweł Sebastiański, Jerzy Skoczyński, Wacław Drwięga, Ludmiła Patała, Stefan Tarapacki, Zdzisław Skrzypczyk.

Odpowiedzialni ze strony MBP: Leszek Puchała, Anna Strzelecka, Joanna Rojkowska, Damian Biskup.

Bronisław Kielar