Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku

2017.12.04

Sokoli wystąpili w widowisku historycznym „Im twierdzą był każdy próg”

Widowisko historyczne „Im twierdzą był każdy próg”,

przygotowane zostało przez  Gminę Sanok, PWSZ w Sanoku, Gminny Ośrodek Kultury w Sanoku oraz Szkołę Podstawową w Strachocinie.

Filmik: https://youtu.be/GnbcD5LGijI

Zdjęcia: Janusz Kaszycki

Część scenariusza widowiska historycznego „Im twierdzą był każdy próg”, wystawionego w piątek, 24.11.2017 r. w Auli PWSZ.

Widowisko przygotowane zostało przez  Gminę Sanok, PWSZ w Sanoku, Gminny Ośrodek Kultury w Sanoku oraz Szkołę Podstawową w Strachocinie, do którego zaproszeni zostali również druhowie TG „Sokół” w Sanoku.

Dziękujemy Pani Alicji Pocałuń i Pani Agacie Cecuła za zaproszenie nas do realizacji sceny VII i za pomoc w jej przygotowaniu.

Przedstawiamy scenę VII w/w widowiska.

Narrator I:

Pierwszą znaczną organizacją niepodległościową, jaka powstała w Sanoku był „Sokół” (TG „Sokół” w Sanoku założone w 1889 roku). Duża część Sokołów, już w 1914 roku wstąpiła do Legionu Wschodniego oraz innych formacji i walczyła do zwycięstwa.

Nieco później, 3.08.1911 roku utworzono w Sanoku Drużyny Bartoszowe, na czele których stanął Bronisław Prugar-Ketling.

Narrator II:

Drużyny Bartoszowe skupiały głównie młodzież wiejską Galicji.

Organizacja ta przygotowywała do walki z wrogiem, a jej hasło naczelne brzmiało:

„Przez całe życie służ sprawie oswobodzenia Polski”.

Członkowie Drużyn Bartoszowych weszli w skład powstających formacji wojskowych, uczestnicząc w I wojnie światowej.

Narrator I:

W powiecie sanockim pierwsza Drużyna Bartoszowa założona została w Strachocinie z inicjatywy Józefa Smolenia, a jej statut zatwierdzono 9.07.1911 r. Naczelnikiem został Stanisław Adamiak.

Narrator II:

W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Państwa, które dokonały rozbiorów Polski, teraz zaczęły walczyć przeciwko sobie.

Narrator I:

We wrogich sobie armiach musieli walczyć Polacy. W ich sercach na nowo odżyła nadzieja i wiara, że walka ta przyniesie Polsce niepodległość.

Poeta legionowy Edward Słoński, we wrześniu 1914 roku napisał wiersz, w którym wyraził dramat Polaków biorących udział w wojnie.

Rozdzielił nas, mój bracie,
zły los i trzyma straż -
w dwóch wrogich sobie szańcach
patrzymy śmierci w twarz.

W okopach pełnych jęku,
wsłuchani w armat huk,
stoimy na wprost siebie -
ja - wróg twój, ty - mój wróg!

Las płacze, ziemia płacze
świat cały w ogniu drży...
W dwóch wrogich sobie szańcach
stoimy ja i ty.

2
Zaledwie wczesnym rankiem
armaty zaczną grać,
ty świstem kul morderczym
o sobie dajesz znać.

Na nasze niskie szańce
szrapnelów rzucasz grad
I wołasz mnie i mówisz:
To ja, twój brat... twój brat!

Las płacze, ziemia płacze,
w pożarach stoi świat,
a ty wciąż mówisz do mnie:
To ja, twój brat... twój brat!

3
O, nie myśl o mnie bracie,
w śmiertelny idąc bój,
I w ogniu moich strzałów,
jak rycerz mężnie stój!

A gdy mnie zdala ujrzysz,
od razu bierz na cel
I do polskiego serca
moskiewską kulą strzel.

Bo wciąż na jawie widzę
I co noc mi się śni,
że TA, CO NIE ZGINĘŁA,
wyrośnie z naszej krwi.

Pieśń: „Legiony”

 

Narrator II:

I niepodległość została odzyskana.

W Sanoku 20 października 1918 roku powołano Komitet Obrony Narodowej, na czele stanęli: Wojciech Ślączką i Adam Pytl.

Narrator I:

Przejęcie koszar nastąpiło 1 listopada 1918 r. przez delegację: burmistrz dr Paweł Biedka – przewodniczący, kpt. Antoni Kurka, kpt. Franciszek Stok, kpt. Eugeniusz Hoffman, prezes „Sokoła” dh Adam Pytel.

 

Scena VII Przejęcie władzy w Sanoku w 1918 r.

/Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”/

Dh Adam Pytel – prezes „Sokoła”: (dh Bronisław Kielar)

Panowie, wolność naszej ojczyzny już blisko. Nie możemy stać bezczynnie.

Kpt. dh Franciszek Stok: (dh Henryk Sobolak)

Masz rację druhu. Dzisiaj 31 października, nie czekajmy już dłużej. Musimy uwolnić nasze królewskie miasto Sanok z rąk Austriaków.

Kpt. dh Antoni Kurka: (dh Jerzy Robel)

Na koszary! Po wolność!

Stok:

Do broni! Przepędźmy wroga!

Pytel:

Spokojnie druhowie, dość już przelanej krwi. Trzeba spróbować przejąć władzę bez ofiar. Musimy też o swoich zamiarach powiadomić burmistrza.

/nadchodzi burmistrz/

Dh dr Paweł Biedka – burmistrz: (dh Zdzisław Skrzypczyk)

Witajcie. Widzę, że wy tak jak wszyscy, jesteście dzisiaj mocno poruszeni.

Stok:

Panie burmistrzu, właśnie mieliśmy iść do pana, aby naradzić się w sprawie przejęcia władzy w naszym mieście. Wszak to pan powinien stać na jego czele.

Biedka:

Byłbym bardzo rad, ale chciałbym, aby odbyło się to pokojowo.

Chodźmy do komendanta Maksymowicza, zobaczymy co uda nam się uzyskać.

/wychodzą/

Pieśń „Piechota”

/wchodzą do biura komendanta ppłk. Maksymowicza, oficera wojsk austriackich, Ukraińca, który dowodził batalionem 54 p. p. złożonego przeważnie z Czechów/

Kurka:

Panie komendancie Maksymowicz, na podstawie rozkazu mobilizacyjnego komendanta Wojsk Polskich na Galicję Zachodnią, brygadiera Bolesława Roi, przejmujemy koszary.

Ppłk. Maksymowicz – dowódca batalionu 54 p. p. stacjonującego w koszarach przy ul. Mickiewicza w Sanoku: (dh Ryszard Wydrzyński)

Ja jestem tu dowódcą, nie poddam się tak łatwo /sięga po broń, ale wyprzedza go Stok/.

Kurka:

Spokojnie, panu nic nie grozi, proszę opuścić koszary.

Maksymowicz:

A co z moimi żołnierzami?

Kurka:

Zostaną zdemobilizowani i mogą wracać do domów.

Maksymowicz:

W takim razie poddaję się, nie mam wyboru. /Maksymowicz wychodzi z polskimi żołnierzami/

Biedka:

Nie spodziewałem się, że Maksymowicz tak szybko ustąpi.

Pytel:

Nie było łatwo. Gdyby dosięgnął broni mogłoby być po nas.

Kurka:

Zobaczył jednak, że jesteśmy gotowi na wszystko i zrozumiał, że dalszy opór nie ma sensu.

Stok:

Nasze patrole składające się z sokołów, harcerzy i ochotników oprócz koszar opanowały najważniejsze obiekty w Sanoku.

Biedka:

Jakaż była moja radość, gdy z gmachu starostwa zrzucono na bruk dwugłowego orła, a wywieszono biało-czerwoną flagę. To był prawdziwy znak wolności!

Pytel:

Sanoczanie długo na to czekali. Ogromny tłum zebrał się na rynku. Płakaliśmy z radości i wszyscy pełną piersią śpiewaliśmy pieśni patriotyczne.

Duch w narodzie nie zaginie!

Biedka:

Dzisiaj świętujemy, ale od jutra zabieramy się do pracy. Trzeba w Królewskim, Wolnym Mieście Sanoku zaprowadzić ład i porządek.

Narrator II

Już 18 lutego 1918 r. usunięto portret cesarza Austrii z sali obrad Magistratu.

Po przejęciu koszar 1 lipca 1918 r., obydwa obiekty wojskowe w Sanoku i Olchowcach objęli wyznaczeni przez polską komendę placu - kpt. Franciszek Stok i ppor. Jerzy Skoczyński.

Narrator I:

Policję wojskową powierzono kpt. Eugeniuszowi Hoffmanowi, żandarmerię zorganizował por. Władysław Żarski, magazyn mundurów i wyekwipowania objął ppor. Tadeusz Piech.

Na czele milicji miejskiej stanął por. inż. Mieczysław Nawarski.

Narrator II:

13.12.1918 r. na sanockim rynku odbyła się przysięga pierwszych oddziałów Wojska Polskiego – 2. Pułku Strzelców Podhalańskich.

Finał

/Wszyscy występujący wychodzą na scenę w rękach biało czerwone flagi/

„Przysięga”

„Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu,

że Ojczyźnie mojej, Państwu Polskiemu i Radzie Regencyjnej,

jako tymczasowej zastępczyni przyszłej Władzy Zwierzchniej Państwa Polskiego,

na lądzie i wodzie, i w powietrzu,

i na każdym miejscu

wiernie i uczciwie służyć będę,

że będę przełożonych swych i dowódców słuchał,

dawane mi rozkazy i przepisy wykonywał,

i w ogóle tak się zachowywał,

abym mógł żyć i umierać jako mężny i prawy żołnierz polski.

Tak mi Panie Boże dopomóż”.

Polonez /tańczą dzieci/

„Rota”

Narrator I

Dążenia niepodległościowe jednoczyły mieszkańców ziemi sanockiej.

Potrafili oni w decydujących momentach zachować jedność, zdobyć się na ofiarność i wykazywać dużą roztropność w sytuacjach trudnych.

Narrator II

Rozumieli, że o niepodległość trzeba walczyć. Wszędzie poszukiwali dróg tej walki... Potrafili pielęgnować pamięć o czynach wielkich, tak aby przelana krew przodków nie poszła na marne.

„Niepodległa”

Film (całe przedstawienie): https://www.youtube.com/watch?v=j4Wz1gzAHF4&feature=share

Na eSanok: http://esanok.pl/2017/od-konfederacji-barskiej-do-odzyskania-niepodleglosci-widowisko-historyczne-im-twierdza-byl-kazdy-prog-retransmisja.html

TVP-3 Rzeszów: https://www.facebook.com/tvp.rzeszow/videos/769987759866319/?id=100004023658341&hc_ref=ARTjfMnsggTH21OjGSWxE9qrMsXKHapDILnV883giBmmN1pIzVFsv5Rw6vjDO-zRKTo&pnref=story

Kilka zdjęć na: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1626470100724531&set=rpd.100000846704150&type=3&theater