2009.11.29

Członkowie TG „Sokół” w Sanoku 1889–1946

Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku

PRZYNALEŻNOŚĆ SPOŁECZNA, POLITYCZNA I NARODOWOŚCIOWA

 

Pierwsze na ziemiach polskich Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” założone zostało we Lwowie 7 lutego 1867 r. Nawiązywało ono do powstałego 16 lutego 1862 r. w Pradze pierwszego narodowego stowarzyszenia gimnastycznego nazwanego potem „Sokołem”. We Lwowie żywe były tradycje w dziedzinie kultury fizycznej. Działała tam Wojskowa Szkoła Pływania, Szkoła Ekwitacyjno-Gimnastyczna Ignacego Leśniewicza, Zakład Gimnastyczny dra Teodora Bacody’ego, Zakład Kuracji Wodą oraz Gimnastyka Franciszka Medvea.

 

1. Głównymi inicjatorami założenia lwowskiego towarzystwa gimnastycznego byli: słuchacz prawa Klemens Żukotyński i słuchacz inżynierii Ludwik Goltental, którzy zwołali 1 listopada 1866 r. zebranie zwolenników zainteresowanych tą idea. Postanowiono wówczas uruchomić naukę gimnastyki i szermierki w ramach „Kółka dla wspólnego ćwiczenia się w gimnastyce i szermierce” oraz przygotować statut. Wybrano komitet organizacyjny w składzie: K. Żukotyński, L. Goltental i Jan Żalplachta-Zapałowicz. Projekt statutu wniesiono do Namiestnictwa we Lwowie 24 grudnia 1866 r., a zatwierdzono go 7 lutego 1867 r. Na walnym zgromadzeniu 25 marca 1867 r. przy udziale 125 osób, doszło do ukonstytuowania się towarzystwa. Do władz wybrano: Józefa Millereta (prezes), hrabiego Aleksandra Fredro (wiceprezes), członków zarządu-Eligiusza Białoskórskiego, Jana Dobrzańskiego, Hermana Frenkla, Ludwika Goltentala, Karola Mikuli, Jana Milikowskiego, Zygmunta Riegera, Zygmunta Sawczyńskiego, Pawła Prauna, Stanisława Stobieckiego, Henryka Tesseyrea, Jana Żalplachtę oraz Klemensa Żukotyńskiego.

 

Stowarzyszenie miało mieszczańsko-inteligencki charakter, godłem był sokół w locie. Nazwa „Sokół” weszła do oficjalnej nazwy towarzystwa dopiero w 1869 r.[1]. Kolejne gniazda tej organizacji zawiązały się w 1884 r. w Tarnowie i Stanisławowie. W roku następnym powstały w Przemyślu, Krakowie, Kołomyi i Tarnopolu. Towarzystwa sokole założono też w Rzeszowie (1886), Jaśle, Nowym Sączu, Oświęcimiu i Wadowicach (1887). Kolejne placówki powstały w Stryju (1888), Jarosławiu, Nowym Targu, Sanoku i Sokalu (1889). Na Śląsku Cieszyńskim pierwsze gniazda założono w Cieszynie w 1891 r. oraz Dąbrowie w 1893 r.[2]. Na terenie zaboru pruskiego ruch sokoli został zapoczątkowany w 1884 r. na Kujawach w Inowrocławiu z inicjatywy Maksymiliana Gruszczyńskiego[3].

 

Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” było jednym z pierwszych stowarzyszeń jakie zawiązały się w Sanoku. Życie kulturalne i towarzyskie w mieście było ubogie, gdyż skupiało się głównie w domach prywatnych w wąskich kręgach sanoczan. Jak dowiadujemy się z prasy: (…) Przyczyn tego zupełnego upadku towarzyskiej spójni, szukać raczej należy w charakterze większej części mieszkańców wszystkich miast partykularnych i we właściwych tymże zapatrywaniach na reguły towarzyskiego pożycia, które urzędnikowi wyższej klasy nie pozwalają spoufalić się z kolegą zawodowym, niższą pobierającym pensję, wiele mamy takich, którzy czują się uprawnionymi do odbierania hołdów, za mało tych, któryby holdownikami być chcieli[4].

 

Myśl założenia gniazda sokolego w Sanoku podjęto dnia 8 listopada 1888 r. z inicjatywy lekarza i społecznika dr Karola Zaleskiego. Na zebraniu Zaleski wygłosił referat, w którym podkreślił rolę gimnastyki w życiu człowieka. Uchwalony 20 listopada 1888 r. przez tymczasowy Wydział i Walne Zebranie projekt statutu rychło uzyskał poparcie Starostwa. Dnia 28 czerwca 1889 r. na I Walnym Zgromadzeniu Towarzystwa wybrano Zarząd w składzie: dr Karol Petelentz - dyrektor gimnazjum, jako przewodniczący, dr Jan Radek - lekarz powiatowy jako zastępca, Roman Vetulani - profesor gimnazjalny - sekretarz, Feliks Giela zarządca apteki - podskarbi, Stanisław Biega - nauczyciel gimnastyki i bibliotekarz, Ignacy Morawiecki - wydziałowy, zastępcy wydziałowych: dr Karol Zaleski, dr Tytus Lemer - lekarz, Ludwik Salo, Albin Świtalski i Kazimierz Lipiński[5]. Stowarzyszenie przyjęło nazwę: „Filia Stowarzyszenia Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie z siedzibą w Sanoku[6], następnie: „Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku”[7].

 

Celem Stowarzyszenia, wedle statutu, było przede wszystkim pielęgnowanie ćwiczeń gimnastycznych. Towarzystwo miało utrzymywać zakład gimnastyczny dla członków, szkoły gimnastyki dla mieszkańców Sanoka, organizować zabawy, wycieczki, udzielać nauki szermierki, jazdy konnej, jazdy na kole, pływania, ślizgania na łyżwach, strzelania do celu; urządzać publiczne ćwiczenia i zawody, wspólne obchody rocznic narodowych; starać się o zakładanie i rozwój polskich towarzystw sokolich; utrzymywać biblioteki dla członków[8].

 

Według statutu z 1920 r. do podstawowych celów towarzystwa, prócz rozwijania kultury fizycznej, należało „wyrobienie u członków karności, spójności i ofiarności, odpowiedzialności za swe czyny, poczucia obowiązku wobec państwa i wszelkich cnót obywatelskich, stanowiących podstawy miłości ojczyzny”[9].

 

Ruch sokoli w zaborze austriackim przyjął trzystopniową hierarchię: Związek Polskich Towarzystw Sokolich w Austrii z siedzibą we Lwowie (od 1892 r.), siedem okręgów sokolich oraz gniazda w danej miejscowości. Okręgi nie były odrębnymi stowarzyszeniami i nie posiadały osobowości prawnej, nie miały własnego sztandaru ani pieczęci. Normą postępowania dla okręgów był regulamin uchwalony przez Wydział 2 lutego 1896 r. (z późniejszymi zmianami). Siedzibami władz okręgowych były: Kraków (I okręg), Tarnów (II okręg), Rzeszów (III okręg), Przemyśl (IV okręg), Lwów (V okręg), Tarnopol (VI okręg) i Stanisławów (VII okręg). Okręgi łączyły co najmniej trzy gniazda związkowe. Gniazda posiadały osobowość prawną i dla władz były odrębnymi stowarzyszeniami[10].

 

Z chwilą powstania Związku Polskich Towarzystw Gimnastycznych Sokolich w Austrii (1892), Sanok stał się samodzielnym gniazdem i należał do IV okręgu przemyskiego. Sanockim delegatem Związku został Stanisław Biega[11].

 

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczęto zjednoczenie ruchu sokolego. Pierwsze starania do osiągnięcia tego celu podjęto na zjeździe delegatów trzech związków sokolich z byłych zaborów w dniu 13 kwietnia 1919 r. w Warszawie. Podjęto uchwałę o utworzeniu jednego związku sokolego pod nazwą „Związek Towarzystw Gimnastycznych Sokół w Polsce”. Ustalono podział na siedem dzielnic: Małopolską z siedzibą władz w Krakowie, Wschodnio-Małopolską z siedzibą we Lwowie, Wielkopolską (Poznań), Pomorską (Toruń), Śląską (Katowice), Litewską (Wilno) i Warszawską. Statut zatwierdzony został 29 listopada 1920 r.[12].

 

Na zjeździe delegatów Związku Sokołów z byłego zaboru austriackiego w dniu 6 marca 1921 r. podjęto uchwałę o likwidacji dotychczasowego Związku i zgłoszono akces do ZTG „Sokół” w Polsce, zatwierdzono podział na Dzielnicę Małopolską z siedzibą władz we Lwowie i Dzielnicę w Krakowie[13].

 

W 1928 r. zmieniono statut sanockiego „Sokoła”. W wyniku nowego podziału terytorialnego Lwów stał się stolicą Dzielnicy Małopolskiej, a Sanok został stolicą Okręgu Sokolego II, do którego przystąpiły gniazda w Ustrzykach, Lesku, Zagórz, Brzozowie i Pisarowcach[14].

 

W 1934 r. zniesiono Okręg II Sanocki i podporządkowano Wydział „Sokoła” sanockiego Okręgowi IV w Przemyślu[15]. W strukturach Okręgu IV przemyskiego działały następujące gniazda: Brzozów (1892), Chyrów (1904), Cieszanów (1899), Dobromil (1899), Dubiecko (1908), Dynów (1905), Jarosław (1889), Krakowiec (1911), Lesko (1896), Lubaczów (1903), Mościska (1894), Niżankowice (1909), Nowe Miasto (1911), Pisarowce (1908), Pnikut (1906), Pruchnik (1910), Przemyśl (1885), Radymno (1892), Rymanów (1907), Sądowa Wisznia (1898), Sambor (1891), Sanok (1889), Sieniawa (1902), Stary Sambor (1902), Tarnawa (1908), Turka n. Stryjem (1907), Ustrzyki Dolne (1906), Zagórz (1894)[16].

 

W roku założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie (1867) zapisało się do niego 125 osób. W następnych latach liczba członków spadła do 60, ale w 1884 r. gniazdo lwowskie skupiało już 440 osób[17].

 

Najwyższą dynamikę rozwoju wykazywało sokolstwo w latach 1893-1895 oraz w 1903-1907 i bezpośrednio przed wybuchem I wojny światowej.

 

Statut „Sokoła” przewidywał cztery kategorie członków: honorowych, założycieli, wspierających i zwyczajnych. Członkiem stowarzyszenia mógł być każdy obywatel „nieposzlakowanej czci”, członkiem honorowym- każdy zasłużony obywatel, zamianowany przez Walne Zgromadzenie na wniosek wydziału, natomiast członkiem założycielem każdy kto złożył wpisowe w kwocie 10 zł i wpłacał wkładki miesięczne. Członkiem zwyczajnym mógł być każdy przyjęty przez Wydział polecony przynajmniej przez jednego członka, który uiścił wpisowe w kwocie 1 zł jednorazowo i wkładki miesięczne[18].

 

W gniazdach zaboru austriackiego skupiała się głównie inteligencja, w mniejszym stopniu drobnomieszczaństwo oraz robotnicy i chłopi. Według badań Kazimierza Toporowicza przeprowadzonych nad strukturą społeczną krakowskiego „Sokoła” w latach 1885-1913 wynika, że urzędnicy stanowili 24% wszystkich członków towarzystwa, wolne zawody 16,9%, rzemieślnicy 16%, studenci i uczniowie 12%, kupcy 8,3%, przemysłowcy i właściciele większych realności 8,1%, nauczyciele 6,1%, robotnicy 1,9%, właściciele ziemscy 1,6%, bez wyszczególnionego zawodu 3,9%, inni 1,2%.

 

Struktura społeczna „Sokoła-Macierzy” we Lwowie (z lat 1892 i 1911), w opracowaniu Jana Snopki, przedstawia się następująco: rok 1892- urzędnicy: 33,4%, studenci i uczniowie-12,8%, kupcy, przemysłowcy i rzemieślnicy- 17,7%, wolne zawody- 16,1%, nauczyciele-3,4%, pomocnicy handlowi i przemysłowcy-9,6%, profesorowie wyższych uczelni-1,3%, robotnicy-0%, właściciele dóbr i realności-2,2%, kobiety bez wyszczególnionego zawodu-2,7%, inni-0,8%. W roku 1911: urzędnicy-42,4%, studenci i uczniowie-14,1%, kupcy, przemysłowcy i rzemieślnicy-13,2%, wolne zaody-10,7%, nauczyciele-5,6%, pomocnicy handlowi i przemysłowi-2,9%, profesorowie wyższych uczelni-1,8%, robotnicy-1,3%, właściciele dóbr i realności 0,9%, kobiety bez wyszczególnionego zawodu-4,3%, inni-2,8%[19].

 

„Sokół” wyrażał chęć przyciągania do gniazda także rzemieślników i robotników celem zrównania przepaści jakie występowały między warstwami społeczeństwa[20].

 

W roku założenia (1889) sanocki „Sokół” skupiał 45 członków. W roku następnym ich liczba wzrosła do 57. Z każdym rokiem zwolenników Towarzystwa przybywało. Tuż przed wybuchem I wojny światowej nastąpiło ożywienie nadziei na odzyskanie niepodległości. W 1913 r. „Sokół” liczył 293, a w 1914 r. aż 308 osób. W 1918 r. liczba członków Towarzystwa zmniejszyła się do 116, jednak w latach następnych ponownie wzrosła. W roku wybuchu II wojny światowej „Sokół” skupiał 201 osób.

 

Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, podobnie jak inne gniazda, skupiało głównie inteligencję oraz urzędników państwowych. Organizacja przyciągała w niewielkim stopniu klasę robotniczą, rzemieślników i kupców.

 

Tab.1 Liczba członków sanockiego gniazda w poszczególnych latach:

1889 - 45, 1890 - 57,1891 - 48, 1892 - 68, 1893 - 94, 1894 - 167, 1904 - 176, 1906 - 206, 1907 - 212, 1910 - 248, 1912 - 280, 1913 - 293, 1914 - 308, 1918 - 116, 1922 - 246, 1924 - 268, 1929 - 259, 1930 - 275, 1931 - 262, 1932 - 270, 1935 - 235, 1936 - 218, 1937 - 218, 1938 - 239, 1939 - 201.

 

Tab.2. Członkowie „Sokoła” według przynależności zawodowej[21]

Inteligencja (sędziowie, adwokaci, lekarze, profesorowie szkół):

1889 - 55,6%, 1890 - 61,4%, 1892 - 42%, 1894 - 26,5%.

Urzędnicy państwowi:

1889 - 33,3%, 1890 - 28%, 1892 - 39%, 1894 - 43,9%.

Nauczyciele:

1889 - 0, 1890 - 1,8%, 1892 - 5%, 1894 - 7,4%.

Wolne zawody:

1889 - 0, 1890 - 1,8%, 1892 - 3%, 1894 - 4,8%.

Rzemieślnicy, przemysłowcy, kupcy:

1889 - 6,7%, 1890 - 7%, 1892 - 6%, 1894 - 3,1%.

Robotnicy:

1889 - 0, 1890 - 0, 1892 - 0, 1894 – 0.

Studenci i uczniowie:

1889 - , 1890 - , 1892 - 2%,, 1894 - 6,9%.

Właściciele dóbr:

1889 - , 1890 - , 1892 - 2%, 1894 - .

Bez wyszczególnionego zawodu:

1889 - 0, 1890 - 0, 1892 - 2%, 1894 - 7,4%.

 

Towarzystwa sokole w Galicji były tworzone jako organizacje niepolityczne. Już w momencie powstania „Sokoła” chciała go opanować grupa młodych działaczy demokratycznych. Duży wpływ na funkcjonowanie towarzystw galicyjskich wywarła Liga Narodowa. „Sokół” daleki był jednak od nacjonalizmu i szowinizmu[22].

 

W sanockim „Sokole” największe wpływy mieli członkowie Powiatowego Komitetu Narodowego, na którego czele stanął marszałek Rady Powiatowej Kazimierz Laskowski. Członkami byli: Feliks Giela, Ludwik Gedrus Eydziatowicz, Kazimierz Joachimowski, hr. Jan Potocki, Adam Pytel, Marian Szajna i Bronisław Tustanowski[23]. Narodowi demokraci zdominowali ugrupowania polityczne inteligencji i mieszczaństwa sanockiego identyfikującego się z Polskim Stronnictwem Demokratycznym[24]. W 1931 r. na 24 zasiadających w Zarządzie Tymczasowym, aż 19 należało do Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem: Tadeusz Malawski - burmistrz, Jan Rajchel - adwokat i zastępca burmistrza, inż. K. Górniak-dyrektor fabryki wagonów, Michał Słuszkiewicz - były burmistrz, T. Trendota - sędzia grodzki, Maciej Kluska - rolnik, Maksymilian Słuszkiewicz - naczelnik Kasy Skarbowej, Michał Śliwiński - kierownik szkoły i prezes Ogniska ZNP, Franciszek Stok - emerytowany podpułkownik, Juliusz Bruno - majster w fabryce wagonów, J. Stropek - pracownik fabryki wagonów, M. Baszak - stolarz w fabryce, P. Zieliński - murarz, Józef Raczkowski - murarz, Stanisław Chytła - urzędnik Rady Szkolnej Powiatowej, Jan Wisiołek - murarz, Wł. Gołkowski - restaurator, Jan Borczyk - rolnik. Po jednym przedstawicielu miały PPS (Rudolf Musiał) i Stronnictwo Narodowe (Jan Killar).

 

Skład „Sokoła” z 1930 r. wykazuje największe wpływy Narodowej Demokracji: 70%; 20% - BBWR, 10% PPS[25].

 

Powiatowy Komitet BBWR, z przewodniczącym Stanisławem Augustyńskim liczył 50 członków; Powiatowy Komitet ND, (przewodniczący Jan Killar, zastępca Jerzy Pietrzkiewicz, sekretarz: Tadeusz Breit, skarbnik-Jan Hanus), liczył 80 członków; Powiatowy Komitet PPS, (przewodniczący - Józef Kabat, zastępca Marcin Komorowski, sekretarz - Stanisław Lisowski, skarbnik - Romuald Bogusz) - 50 członków[26].

 

Do członków sanockiego „Sokoła” należeli zarówno Polacy jak i Rusini i Żydzi. Zdecydowanie jednak przeważali członkowie narodowości polskiej.

 

W 1890 r. w Sanoku było 2148 Polaków, 871 Rusinów i Ukraińców, 2536 Żydów i 4 Niemców, łącznie 5559 mieszkańców[27]. W 1910 r. Polaków było 4876, Rusinów i Ukraińców 1261, Żydów 3959[28]. W 1930 r. rzymsko - katolików było 7279, grekokatolików 1166, izraelitów 4011, innych 32[29].

 

W jednym z przemówień dr K. Zaleski wyraził uznanie i zadowolenie z faktu, że w gronie członków „Sokoła”, prócz Polaków, znaleźli się także Rusini (m in. Franciszek Kuszczak, Cyryl Ładyżyński, Karol Siekierzyński, Aital Witoszyński)[30]. Do organizacji tej należeli także Żydzi (Natan Nebenzahl i Samuel Nebenzahl). W 1892 r. Nebenzahl apelował aby do „Sokoła” wstępowali wszyscy mieszkańcy Sanoka i okolicy bez różnicy wyznań i stanów. Członkowie przyjęli tą wypowiedź z uznaniem, jednak stwierdzili, że jest to z różnych względów niemożliwe[31]. W 1893 r. ponownie apelowano o to by do „Sokoła” wstępowali obywatele wszystkich warstw społecznych[32]. Statut towarzystwa krakowskiego z 1913 r. formalnie wykluczał jednak możliwość zapisywania się do „Sokoła” osób narodowości niepolskiej[33].

 

O wielkim zaangażowaniu sanockich Żydów w życie narodowe miasta świadczy wystąpienie z 1934 r. dr Samuela Herziga, który przemawiał w imieniu wybranych radnych Żydów: (…) nie bacząc na przynależność polityczną a zapewniwszy się jedynie o pewnej i dobrej woli współpracy z Rządem, wystawił komitet jako kandydatów na radnych najbardziej wartościowe i z życiem gospodarczem miasta najbardziej zaznajomione (…) prosił odpowiedni czynnik o przyjęcie ich na wspólną listę Bloku Bezpartyjnego Współpracy z Rządem - trzykrotne pertraktacje doprowadziły trzykrotnie do porozumienia, jednak już w krótki czas po każdej pertraktacji zostaliśmy zawiadomieni, iż porozumienie to należy uważać za nieistniejące i radzono nam każdocześnie wystawić własną listę kandydatów. Stwierdzamy, że z naszej strony nie zostały pertraktacje nigdy zerwane i żeśmy zawsze dążyli do porozumienia z BBWR. Wybrani do Rady miejskiej miasta Sanoka jako przedstawiciele obywateli Żydów tegoż miasta, oświadczamy, że pracować będziemy wspólnie z BBWR dla dobra miasta Sanoka ku chwale Najjaśniejszej RP[34].

 

W „Sokole” dochodziło jednak często do nieporozumień na tle narodowościowym. Janina Kossak-Pełeńska, żona Rusina, tłumaczyła się na łamach prasy ze swojej działalności w Zarządzie Towarzystwa Kółka „Rodzina”, po uprzednim posądzeniu o wywieranie złych wpływów na „Sokoła”[35].

 

Nie wszyscy sanoczanie popierali działania Towarzystwa, podważano jego znaczenie i racje bytu. Na Walnym Zgromadzeniu w 1893 r. przewodniczący dr Karol Zaleski, broniąc organizacji stwierdził, że sanocki „Sokół” aktywnie rozwija swoją działalność i systematycznie wzrasta w nim liczba członków[36].

 

Do nieporozumień dochodziło także w strukturach samego „Sokoła”. Na Walnym Zgromadzeniu w dniu 10 marca 1896 r. przy wyborze przewodniczącego starły się dwa obozy - jeden stojący po stronie dotychczasowego przewodniczącego Zaleskiego a drugi po stronie Adamczyka[37].

 

Na Walnym Zgromadzeniu „Sokoła” 23 marca 1913 r. doszło do starć członków na tle przynależności politycznej. Część druhów swoim wystąpieniem uniemożliwiła dalsze prowadzenie obrad i doprowadziła przewodniczącego do rezygnacji z zajmowanego stanowiska. Młodzież ze Związku Strzeleckiego postanowiła wprowadzić do Wydziału zwolennika partii PPS. Członkowie „Sokoła” oprotestowali tę decyzję, ze względu na to, że poglądy owego członka różniły się znacznie od głównych ideałów i celów „Sokoła” a jego chęć przystąpienia do organizacji, jak to określono, miała tylko czysto interesowny charakter[38].

 

Na dalszych Zgromadzeniach dochodziło do kolejnych konfliktów. Młodsi członkowie, którzy byli niezadowoleni z konserwatywnego charakteru organizacji, a głównie naczelnika Mariana Szajny, nie chcieli dopuścić do wyboru Szajny na członka Wydziału, proponując ze swojej strony kandydata w osobie inż. Frankowskiego. Atmosfera była tak napięta, że prezes Gaweł na znak protestu zrezygnował z piastowanego stanowiska. Wobec licznych próśb cofną jednak rezygnację a konflikt udało się załagodzić[39].

 

Związek Polskiej Młodzieży Demokratycznej Szkół Wyższych RP Koło w Sanoku na posiedzeniu Zarządu w grudniu 1930 r. rozpatrywał sprawę bojkotu „Sokoła”. Część osób wypowiedziała się nawet za zakazaniem swym członkom uczęszczać na spotkania Towarzystwa[40].

 

1. W zaborze austriackim od 1886 r. na członków „Sokoła” zaczęto przyjmować także kobiety. Po uchwale Związkowego Grona Nauczycielskiego z 10 maja 1903 r. kobiety mogły organizować się w zastępy i oddziały ćwiczące, a także tworzyć samodzielne gniazda żeńskie. Wkrótce potem powstało 14 oddziałów w gniazdach oraz 1 żeńskie towarzystwo gimnastyczne we Lwowie. W 1910 r. było już 38 oddziałów żeńskich i 1 samodzielne gniazdo. W październiku 1922 r. powołano Komitet Społeczny Przysposobienia Kobiet do Obrony Kraju. W jego skład weszły: Związek Towarzystw Gimnastycznych „Sokół”, Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Strzelecki, Związek Młodzieży Wiejskiej, Katolicki Związek Polek Pracujących w Handlu i Biurowości, Koło Mieszczanek, Klub Wioślarek, PCK, PBK i in.

 

Władze Dzielnicy Małopolskiej przekazały do kierownictwa Związku specjalny memoriał, który został przedyskutowany w dniu 2 maja 1926 r. na posiedzeniu Związkowego Wydziału Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Zaproponowano na nim powołanie przy Przewodnictwie Związkowego Wydziału Organizacji Kobiet (Sokolic). Przewodniczącą mianowano Marię Holder-Eggerową, wiceprzewodniczącą - Wandę Lampową i Izę Mandukową. Związkowy Wydział Sokolic dzielił się na sekcje: organizacyjno-propagandową, kulturalno-oświatową, wychowania fizycznego, przysposobienia wojskowego i dochodów niestałych[41].

 

W 1926 r. zorganizowano Oddział Żeński „Sokoła” w Sanoku[42]. Przewodniczącą sokolic była przez długi czas Bronisława Schwandowa. Do Towarzystwa należały m in.: Zofia Borczykówna (zastępczyni przewodniczącej), Zygmunta Słuszkiewiczówna (sekretarz), Albina Wójcikówna (zastępczyni sekretarza), Janina Hrabarówna (skarbniczka), Anna Nowakowa (zastępczyni skarbniczki), Stefania Pirożyńska (naczelniczka), Weronika Radwańska (zastępczyni naczelniczki), Bogumiła Martynowska, Maria Szemelowska, Zofia Pietrzkiewiczowa, Helena Rosołowska. Gniazdo liczyło 80 druhen. Przy Oddziale istniały 3 sekcje: propagandowo-prasowa (przewodnicząca Anna Nowak), kulturalno-oświatowa (przewodnicząca - Zofia Pietrzkiewiczowa, zastępczyni - Anna Nowak). Sekcja ta urządzała odczyty, referaty, pogadanki. Sekcja przedsiębiorstw i dochodów niestałych na czele z Zofią Borczykówną urządzała w lecie wycieczki w okolice Sanoka oraz pikniki[43].

 

W 1935 r. przewodniczącą Oddziału Sokolic była nadal Bronisława Schwandowa, zastępczynią przewodniczącej - Zofia Borczykówna, Zygmunta Słuszkiewicz (sekretarz), Janina Dziużanka (zastępczyni sekretarza), Janina Strachocka (skarbniczka), Helena Rosołowska (zastępczyni), Stefania Pirożyńska (naczelniczka), Weronika Radwańska (zastępczyni). Członkiniami Wydziału były: Bronisława Buczkówna, Janina Dzibanówna, Stanisława Głowacka, Zofia Pietrzkiewicz, Bogumiła Martynowska, Jadwiga Słuszkiewicz i Maria Szemelowska. Gniazdo liczyło 64 druhny. Przy oddziale istniała Drużyna Ratownicza PCK pod komendą Zofii Borczykówny. W każdą środę po gimnastyce urządzane były ćwiczenia praktyczne tj. posługiwanie się noszami, przenoszenie chorych i rannych. Oddział urządzał kolonie letnie i różnego rodzaju zabawy, biorąc aktywny udział w życiu sokolim[44]. W gmachu „Sokoła” odbywały się też spotkanie oddziału skautowego żeńskiego[45]. W czasie działań wojennych podczas II wojny światowej aktywnie działały kobiece organizacje sokolic[46].

 

Tab.3. Ilość kobiet w poszczególnych latach:

1889 – 0, 1890 – 0, 1891 – 0, 1892 - 0, 1893 - 9, 1906 - 10, 1922 - 19, 1924 - 29, 1932 - 80, 1935 - 65, 1936 - 65, 1939 - 60.

 

 

Tab.4. Prezesi sanockiego „Sokoła” do 1939 r.

1889-1890 - dr Karol Petelenz, 1890-1897 - dr Karol Zaleski, 1897-1906 - Władysław Adamczyk, 1906-1909 - Adam Pytel, 1909-1911 - Adam Pytel, 1911-1914 - Emil Gaweł, 1914-1918 - Adam Pytel, 1918-1927 - Adam Pytel, 1927-1936 - Jan Killar, 1936-1939 - Jerzy Pietrzkiewicz.

 

Lista członków TG „Sokół” w Sanoku od założenia do 30 września 1890 r. – 45 osób

 

Bem Franciszek, Biega Stanisław, Czyrowski Leonid, Czyżewicz Władysław, Drzewicki Józef, Dżuganowski Aleksander, Giela Feliks, Hillbricht Ferdynand, Hydzik Jan, Jamiński Roman, Kozłowski Emil, Kuszczak Franciszek, Lech Ignacy, Lemer Tytus, Librewski Czesław, Lipiński Kazimierz, Ładyżyński Cyryl, Łagodzic Ignacy, Łobaczewski Erazm, Miszkiewicz Franciszek, Morawiecki Ignacy, Morawiecki Stanisław, Nebenzahl Natan, Olbrycht Piotr, Ostrowski Władysław, Petelentz Karol, Pindor Benedykt, Radek Jan, Salo Ludwik, Słotwiński Józef, Sokalski Józef, Spławski Franciszek, Staruszkiewicz Jan, Stoy Henryk, Studziński Leon, Szomek Wacław, Ślączka Wojciech, Tarnawski Stanisław, Tokarski Feliks, Vetulani Roman, Zaleski Karol, Zubrzycki Korneli, Żebracki Witold, Żeleski Franciszek, Żeleski Józef.

 

Lista członków TG „Sokół” w Sanoku od 1 października 1890 r. do 30 września 1891 r. – 57 osób

 

Angielczykowski Franciszek, Bem Franciszek, Bendel Karol, Biega Stanisław, Czajkowski Władysław, Czyżewicz Władysław, Drewiński Maurycy, Drzewicki Józef, Dybaś Stanisław, Dziedzic Leon, Dżuganowski Aleksander, Giela Feliks, Hillbricht Ferdynand, Iskrzycki Aleksander, Jamiński Roman, Janiszewski Adolf, Kornhäuser Bronisław, Kozłowski Emil, Kroczyński Jan, Lemer Tytus, Librewski Czesław, Lipiński Kazimierz, Ładyżyński Cyryl, Łagodzić Ignacy, Łobaczewski Erazm, Miszkiewicz Franciszek, Mochnacki Aleksander, Moczydłowski Jan, Morawiecki Stanisław, Mozołowski Wiktor, Nebenzahl Natan, Olbrycht Piotr, Ostrowski Władysław, Petelenz Karol, Podgórski Karol, Schneider Alojzy, Słotwiński Józef, Sokalski Seweryn, Spławski Ksawery, Staruszkiewicz Jan, Stoy Henryk, Studziński Leon, Sumper Ludwik, Sygnarski Władysław, Szomek Wacław, Szomek Wilhelm, Ślączka Wojciech, Tokarski Feliks, Towarnicki Jan, Wieńkowski Józef, Wilke Włodzimierz, Vetulani Roman, Zaleski Karol, Zubrzycki Korneli, Żebracki Witold, Żeleski Franciszek, Żeleski Józef.

 

[1] Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego w latach 1867-1997, praca pod redakcją E. Małolepszego i Z. Pawluczuka, Częstochowa 2001, s. 9-13; Księga pamiątkowa ku uczczeniu dwudziestej piątej rocznicy założenia Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie, Nakładem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, Lwów 1892, s.16-17.

[2] Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego…, s.15.

[3] Ibidem, s. 29.

[4] „Echo z nad Sanu: organ miejscowy dla ziemi przemyskiej i sanockiej” 1885, nr 8, s.2.

[5] Sprawozdanie z czynności Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku od założenia do 30 września 1890; T. Miękisz, Zarys historii Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku: w 50 letnią rocznicę jego istnienia, Sanok 1939, s. 39; A. Romaniak, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, „Nasza Propozycja” Muzeum Historyczne w Sanoku, Sanok 2000; Romaniak A., Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, „Sanockie Zapiski Numizmatyczne” 2000, nr 1, s. 18-23; „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół”1891, nr 2, s.14; B. Filipczak, Wyjątki z Zarysu historii Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w 50-letnią rocznicę jego istnienia-historii napisanej przez Tadeusza Miękisza, sanoczanina, profesora gimnazjalnego, k. 90; Księga pamiątkowa ku uczczeniu dwudziestej piątej rocznicy …, s.125-127.

[6] Archiwum Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, zes. 33: Akta organizacji, syg. 59: Statut Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku.

[7] Archiwum Muzeum Historycznego, teczka 36: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”: Statut Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku 1901.

[8] Ibidem.

[9] AMH, teczka 187: Akta Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku 1945-1946: Statut Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” 1920.

[10] Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego…, s.21; AMBL, zes. 33, syg. 59: Statut, regulaminy, wskazówki zdrowotne i legitymacje Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” 1886-1894: Statut Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” we Lwowie uchwalony na Walnym Zgromadzeniu z dnia 7 grudnia 1879 r. zatwierdzony reskryptem Wysokiego c. k. Namiestnictwa z dnia 23 lutego 1880 r.

[11]Sprawozdanie Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” od 1 października 1892-30 września 1893; „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół”1893, nr 4, s. 44.

[12] Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego…, s. 63.

[13]Ibidem, s.66.

[14] T. Miękisz, op.cit., s.25.

[15] Ibidem, s. 32.

[16] S. Zaborniak, Na galicyjskim szlaku gniazd Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1884-1914), Rzeszów 2004, s. 99-100.

[17] Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego…, s. 14.

[18] AMBL, zes. 33, syg. 59: Statut Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku.

[19] Zarys dziejów Sokolstwa…, s.19-20.

[20] „Gazeta Sanocka” 1895. Numer okazowy z 7 lipca 1895 r., s.1-2.

[21] Dane liczbowe zaczerpnięte zostały ze sprawozdań z działalności Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku z poszczególnych lat oraz z „Przewodnika Gimnastycznego „Sokół” z poszczególnych lat. Ze względu na brak danych wykaz nie jest pełny.

[22] M. Mirkiewicz, Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”: mit a rzeczywistość, [w:] Galicja i jej dziedzictwo, tom.3. Nauka i Oświata, Rzeszów 1995, s. 275.

[23] A. Zielecki, Polski ruch niepodległościowy w Sanoku i regionie na tle wydarzeń krajowych przełomu XIX i XX w.: odrodzenie polskiej myśli niepodległościowej w drugiej połowie XIX w. Rola młodzieży, „Rocznik Sanocki” 2001, s. 220.

[24] A. Zielecki, Sanok siedzibą organów państwowych i samorządowych, [w:] Sanok: dzieje miasta, praca zbiorowa pod redakcją F. Kiryka, Kraków 1995, s.360.

[25] AP w Przemyślu, zes. 23: Starostwo Powiatowe Sanockie 1918-1939, syg. 14: Stowarzyszenia i związki 1930-1931, s. 28.

[26] Ibidem, s. 150.

[27] A. Zielecki, Sanok siedzibą organów państwowych i samorządowych…, s.423.

[28]Ibidem.

[29] W. Sołtys, Życie gospodarcze, społeczne i polityczne, [w:] Sanok: dzieje miasta…, s. 543.

[30] „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół” 1891, nr 1, s.6.

[31] Ibidem,1893, nr 1, s. 7.

[32] Ibidem, nr 9, s.121.

[33] J. Snopko, „Sokół” a życie polityczne w zaborze austriackim (wpływy ideowo-polityczne Narodowej Demokracji i ich konsekwencje), [w:] Z dziejów Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Polsce: w 135 rocznicę powstania, pod red. W. Cynarskiego, K. Obodyńskiego, M. Mirkiewicza, Rzeszów 2004, s. 49.

[34] AP w Rzeszowie OS, zes. 135: Akta miasta Sanoka 1792-1950, syg. 379: Protokół z posiedzeń Rady Miejskiej w Sanoku 1933-1934, k.91.

[35] „Tygodnik Ziemi Sanockiej” 1913, nr 17, s.3.

[36] „Przewodnik Gimnastyczny „Sokół”1893, nr 1, s. 7.

[37] „Gazeta Sanocka” 1896, nr 50, s.3; List otwarty dr Karola Zaleskiego dotychczasowego przewodniczącego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku do Walnego Zgromadzenia Druhów odbytego 10 marca 1896 w Sali Magistratu, Dodatek do nr 50 „Gazety Sanockiej” z dnia 15 marca 1896 r., s.1.

[38] „Tygodnik Ziemi Sanockiej” 1913, nr 15, s.1-2.

[39] Ibidem, nr 17, s.3.

[40] AP w Rzeszowie OS, zes. 421: Akta stowarzyszeń i organizacji społecznych Sanoka-zbiór szczątków zespołu 1917-1945, syg. 5, [brak paginacji].

[41] Zarys dziejów Sokolstwa Polskiego…, s.85.

[42]T. Miękisz, op.cit., s. 27; Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok 1932.

[43] Sprawozdanie…1932.

[44] AMH, teczka 36, Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za rok 1935.

[45] Sprawozdanie Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku za lata 1923 i 1924.

[46] AMH, teczka nr 347: Emilia Słuszkiewicz, Dziennik z czasów II wojny światowej, [maszynopis], k. 2.

 

Lista członków TG „Sokół” w Sanoku od 1 października 1892 r. do 30 września 1893 r. – 100 osób

 

Adamczyk Władysław, Bauman Stanisław, Beksiński Władysław, Bem Franciszek, Biega Stanisław, Biegowa Maria, Bielawski Jarosław, Bośniacki Leon, Bugiera Andrzej, Butrymowicz Wincenty, Cyga Leszek, Czarnomski Zygmunt, Czaszyński Franciszek, Czerwiński Adolf, Czyżewicz Władysław, Duchiewiczówna Maria, Dybaś Stanisław, Dziedzic Leon, Dżuganowski Aleksander, Ettmayer H, Faliszewski Feliks, Flach Karol, Folta Józef, Galant Józef, Galik Edmund, Gerardis Karol, Gędzierski Walery, Giela Feliks, Górka Ignacy, Grotkowski Józef, Hendżak (Hędzak) Marian, Hydzik Paweł, Iwanicki Paweł, Janeczek Mieczysław, Janiszewski Adolf, Jodłowski Jan, Józefowicz Jan, Kohman Edmund, Koller M., Kopia Henryk, Kozicki Włodzimierz, Kozłowski Emil, Koźma Julian, Krywult Władysław, Kwiatkowski Antoni, Kwoczyński Jan, Lipiński Kazimierz, Ładyżyński Cyryl, Łagodzic Ignacy, Łepkowski Jan, Mochnacki Aleksander, Moczydłowski Józef, Mozołowski Wiktor, Nazarewicz Stanisław, Nebenzahl Natan, Nebenzahl Samuel, Niedenthal Antoni, Nowakowski A., Obrębski Jan, Ochęduszko Franciszek, Ochęduszko Marceli, Oklejewicz Józef, Olbrycht Piotr, Ossowski Władysław, Petelenz Karol, Pindor Benedykt, Pollak Michał, Prudziewicz Stefan, Rodakiewicz August, Ruczka Feliks, Rylski August, Schneider Alojzy, Schneider Józef, Sitowski Leonard, Staruszkiewicz Jan, Stefko Michał, Stehlik Wilhelm, Stepek Paweł, Studziński Leon, Sulimierski Kazimierz, Sumper Edward, Świątkowski Eugeniusz, Świerczyński Kazimierz, Świerczyński Mieczysław, Sygnarski Władysław, Szomek Wacław, Szomek Wilhelm, Tokarski Tomasz, Turosz Wojciech, Vetulani Roman, Weis Walerian, Winkowski Józef, Witoszyński Aital, Wojtowicz Bazyli, Wojtowicz Franciszek, Wróbel Walenty, Zabłocki Józef, Zaleski Karol, Zdankiewiczowa Jadwiga, Żeleski Józef.

 

 

Lista członków TG „Sokół” w Sanoku od 1 października 1893 r. do 30 września 1894 r. – 137 osób

 

Adamczyk Władysław, Bańkowski Ludwik, Basiński Stanisław, Bauman Stanisław, Beksiński Władysław, Bem Franciszek, Bialikiewicz Józef, Biega Leopold, Biega Stanisław, Biegowa Maria, Błyskal Władysław, Bośniacki Antoni, Bugiera Andrzej, Butrymowicz Józef, Ciepły Dymitr, Cyga Leszek, Czaszyński Franciszek, Czerwiński Adolf, Czyżewicz Władysław, Dąbrowski Ignacy, Duchiewicz Maria, Dybaś Stanisław, Dżuganowski Aleksander, Dziedzic Leon, Ettmayer Henryk, Faliszewski Feliks, Galant Józef, Galik Edmund, Gaweł Emil, Gerardis Karol, Giela Feliks, Górka Ignacy, Heizman Alfred, Hellebrand Henryk, Herz Stanisław, Hędzak Marian, Hochfeld Józef, Hydzik Paweł, Iwanicki Jan, Janeczek Mieczysław, Jarosz Karol, Jorkasz Michał, Jodłowski Jan, Józefowicz Jan, Kahanówna Ludwika, Kohman Edmund, Koller Bronisław, Koncki Henryk, Kopia Henryk, Kościółek Józef, Kozłowski Emil, Krieger Aleksander, Krokowski Bolesław, Królicki Stanisław, Krywult Władysław, Kucharski Władysław, Kwiatkowski Antoni, Kwoczyński Zygmunt, Leinoch Stanisław, Lindner Jan, Lipiński Kazimierz, Ładyżyński Cyryl, Łagodzic Ignacy, Łęmpkowski Jan, Mach Franciszek, Mazurkiewicz Wojciech, Mochnacki Aleksander, Moczydłowski Józef, Mozołowski Jan, Mozołowski Wiktor, Nazarewicz Stanisław, Nebenzahl Nathan,Nebenzahl Samuel, Niedenthal Antoni, Nowaczyński Stanisław, Obrębki Jan, Ochęduszko Franciszek, Ochęduszko Marceli, Oklejewicz Józef, Okołowiczowa Celina, Olbrycht Piotr, Ossowski Władysław, Oziębłowski Stanisław, Petelenz Karol, Piazza Gustaw, Pielecki Zygmunt, Pindor Benedykt, Pląder Józef, Pollak Michał, Pragłowski Tadeusz, Prudziewicz Stefan, Radelmesser Fryderyk, Reguła Piotr, Rodakiewicz Jan, Rozum Tomasz, Różewicz Karol, Ruczka Feliks, Rylski August, Schneider Alojzy, Schneider Józef, Sedlak Henryk, Sitowski Leonard, Smorągiewicz Kazimierz, Sopotnicki Alfred, Staruszkiewicz Jan, Stefko Michał, Stefko Mieczysław, Stehlik Emilia, Stehlik Zofia, Stehlik Wilhelm, Stepek Paweł, Studziński Leon, Stupnicki Jan, Sulimierski Kazimierz, Sygnarski Władysław, Szomek Wacław, Szomek Wilhelm, Szot Ludmiła, Świerczyński Kazimierz, Świerczyński Mieczysław, Teodorowicz Adam, Vetulani Roman, Wasilkowski Włodzimierz, Wasylewicz Witold, Wawrausch Zdzisław, Weiss Jan, Wieńkowski Józef, Witoszyński Aital, Włodarski Tadeusz, Wojtowicz Franciszek, Wolański Władysław, Wójtowicz Michał ,Wróbel Walenty, Zawadowski Ignacy, Zaleski Karol, Żegleń Leon, Żeleski Józef,

 

 

Lista członków TG „Sokół” w Sanoku w roku 1906 – 205 osób

 

Adamczyk Władysław, Augustyński Jan, Augustyński Stanisław, Baczyński Władysław, Bańkowski Włodzimierz, Bartosiewicz Franciszek, Bartoszek Karol, Basiński Stanisław, Bauman Stanisław, Beksiński Władysław, Bem Franciszek, Bialikiewicz Władysław, Biały Teofil, Biedka Paweł, Biega Leopold, Biega Stanisław, Bielak Antoni, Biliński Karol, Błoniarz Jan, Bogucki Henryk, Borczyk Antoni, Borowiczka Stanisław, Bośniacki Antoni, Bośniacki Bronisław, Bouval Bolesław, Bratro Adam, Breit Kazimierz, Breit Maksymilian, Breitowa Wanda, Bronikowski Wiktor, Bruna Juliusz, Budweil Stanisław, Bugiera Andrzej, Bugiera Włodzimierz, Bukasiewicz Stanisław, Czarnowski Stanisław, Czerwiński Feliks, Drewiński Maurycy, Dręgiewicz Wiktor, Dukiet Władysław, Dziura Józef, Edelheit Bernard, Faliszewski Feliks, Frenkl Bernard, Furmankiewicz Aleksander, Gajda Franciszek, Garlicki Apolinary, Gątkowski Zenon, Gerardis Karol, Giela Feliks, Głowacka Stanisława, Golczewski Kajetan, Goldhammer Artur, Górski Franciszek, Grabowski Stanisław, Groniecki Ludwik, Grünhaut Leon, Goździewicz Juliusz, Haduch Ignacy, Hellebrand Henryk, Herz Marian, Heynar Jan, Hydzik Jan, Hydzik Paweł, Jabłoński Jacek, Jajko Jakób, Jakiel Michał, Janicki Tadeusz, Janiszewski Antoni, Jasiński Jerzy, Jodłowski Jan, Kaliszczak Karol, Kamiński Maksymilian, Kapiszewski Henryk, Kawski Marian, Kazubski Józef, Keller Jan, Kielar Jan, Kiernig Władysław, Kłapa Józef, Kocyłowski Jan, Kocyłowski Tomasz, Konieczkówna Stanisława, Kostkiewicz Kazimierz, Kozłowski Andrzej, Krasnopolski Andrzej, Krawczuk Feliks, Kruczyński Antoni, Król Józef, Krpeński Józef, Kruk Edward, Krzemieński A., Kurek Józef, Kwiatkowski Antoni, Kwoczyński Jan, Lewicka Olimpia, Limbach Franciszek, Lipiński Kazimierz, Lorenz Jan, Lubowiecki Alfred, Madejski Józef, Malikowski Władysław, Mańkowski Jan, Maramorosz Franciszek, Markiewicz Walenty, Mermer Jan, Michalski Kazimierz, Mielecki Andrzej, Mochnacki Aleksander, Mozołowski Bolesław, Mozołowski Wiktor, Mroczkowski August, Najsarek Franciszek, Nebenzahl Natan, Nemeth Jan, Neuman Spława Kazimierz, Niedentahl Antoni, Niedzielski Stanisław, Nowak Edward, Nowak Jan, Nowak Stanisław, Nowak Tadeusz, Nowosielecki Bronisław, Ogonowski Henryk, Oklejewicz Jan, Ostrowski Władysław, Padlewska Stanisława, Paszkiewicz Józef, Pawłowski Feliks, Pełeńska Janina, Petelenz Karol, Piech Aleksander, Piechówna Aleksandra, Pijanowska Elżbieta, Pleszowski Jan, Plinkiewicz Jan, Pollak Michał, Pollakówna Jadwiga, Potoczny Antoni, Praszałowiczówna Felicja, Przewoźniczek Jan, Pytel Adam, Ratajski Józef, Rawski Marian, Remer Juliusz, Rogoziński Franciszek, Rosołowski Stanisław, Rotter Stanisław, Rozum Tomasz, Rutkowska Antonina, Rylski Bronisław, Rylski Stanisław, Schabiński Feliks, Scherff Jan, Schuhart Władysław, Siekierzyński Karol, Skąpski Bolesław, Skoczyński Roman, Slavik Edmund, Smólski Władysław, Sobótkiewicz Józef, Stanisławczyk Ludwik, Staruszkiewicz Jan, Stasicki Bronisław, Stepek Paweł, Stoeger Eugeniusz, Stosik Józef, Sulimierski Kazimierz, Sulisz Józef, Süss Franciszek, Sygnarski Władysław, Szajna Marian, Szomek Wilhelm, Ślączka Kazimierz, Ślączka Wojciech, Świerczyński Ludwik, Święch Ludwik, Tilp Feliks, Tkaczyk Walenty, Toegel Antoni, Tomasik Józef, dr Tomasik Józef, Tomaszewski Joachim, Tomek Ferdynand, Tomek Stanisław, Trzciński Józef, Turkowska Maria, Turkowski Maurycy, Tustanowski Bronisław, Veith Wilhelm, Wasylewicz Mieczysław, Wasylewiczówna Matylda, Wąsowicz Piotr Dunin, Wlasek Edward, Wojtanowicz Józef, Woliński Emil, Workiewicz Bolesław, Wrześniowski Tadeusz, Zaleski Karol, Zarytkiewicz Emil, Zasowski Piotr, Zatcher Józef, Zoner Stanisław, Żarski Bronisław, Żarski Stanisław.

 

 

Lista członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku w latach 1920, 1921, 1922 – 246 członków

 

Adamczyk Władysław, Anderka Wilhelm, Ansjon Wiktor, Augustyński Stanisław, Baczyński Wacław, Baran Franciszek, Baranowicz Karol, Bartosiewicz Franciszek, Basiński Stanisław, Beksiński Władysław, Bezucha August, Białecki Mieczysław, Biedka Paweł, Biega Stanisław, Bieniasz Ludwik, Bieńkowski Józef, Biliński Jan Albin, Biodrowicz Józef, Biskup Jan, Boczarski Bronisław, Bogusz Władysław, Borczyk Antoni, Borczyk Jan, Brandstädter Aleksander, Bratro Adam, Braun Czesław, Brejt Tadeusz, Brejtowa Wanda, Brich Artur, Bruno Juliusz, Buczek Władysław, Budweil Izabela, Budweil Stanisław, Bukowski Stanisław, Charchalis Roman, Charzowska Zofia, Chmura Józef, Chytła Stanisław, Czerwiński Jan, Dąbrowski Ferdynand, Dobosz Emil, Domański Stanisław, Dręgiewicz Wiktor, Drozd Józef, Drwięga Michał, Drzymalikowa Helena, Dukiet Władysław, Dutkiewicz Cyryl, Dworski Tadeusz, Eksner Władysław, Fastnacht Władysław, Garbiakowa Michalina, Gawlikowski Józef, Gerardis Karol, Giela Feliks, Głowacka Stanisława, Goldhammer Artur, Gorczyńska Kazimiera, Górnicki Kazimierz, Grosse Lambert, Gruber Kazimierz, Grzybowski Józef, Guzik Michał, Hanus Jan, Hektor Stanisław, Hirschberżanka Maria, Hrebenda Jan, Hydzik Janusz, Hydzikówna Myszka, Inglot Władysław, Janiszewska Jadwiga, Jaworski Jan, Jajko Franciszek, Jajko Jakub, Jurkowski Bronisław, Kallaus Ludwik, Kandler Ignacy, Karnas Karol, Keller Jan, Kielar Jan, Kierczyński Albin, Killar Jan, Kirchner Adam, Klimaszewski Eugeniusz, Kluska Maciej, Knapik Karol, Kocyłowski Józef, Kocyłowski Tomasz, Komandziński Władysław, Konik Władysław, Kopecki Wojciech, Kopitz Eugeniusz, Kosina Jan, Kosina Stanisław, Kossak Władysław, Kościelniak Franciszek, Kowiński Marian, Kowal Władysław, Kram Aleksander, Król Józef, Kuklewicz Józef, Kulczycki Władysław, Kuncewicz Włodzimierz, Kunik Władysław, Kuraś Jan, Kurasiewicz Józef, Kurek Józef, Kuś Wawrzyniec, Kuśnierz Edward, Leśniakowski Jan, Lichtenberg Józef, Lipiński Kazimierz, Lisik Jan, Lisowski Władysław, Lorenc Jan, Lubowiecki Alfred, Łukaszkiewicz Władysław, Mackiewicz Władysław, Majba Konstanty, Malikowska Adela, Malikowski Władysław, Martynowski Franciszek, Matwijkiewicz Franciszek, Mazurkowa Anna, Mazurek Stanisław, Mglej Roman, Mędryk Stanisław, Mędryk Tadeusz, Michalik Leonard, Michalikówna Czesława, Michalski Kazimierz, Michniowski Tadeusz, Milski Michał, Misiewicz Jan, Młodecki Ferdynand, Moskal Józef, Mossor Mieczysław, Moszoro Franciszek, Moszorowa Janina, Mozołowski Wiktor, Musiał Rudolf, Müller Władysław, Myczka Józef, Nawarski Mieczysław, Nawaryjska Jadwiga, Niedenthal Antoni, Niedzielski Stanisław, Nowak Adam, Nowak Bronisław, Nowak Jan-notariusz, Nowak Jan-urz.skarb.,Obrzut Jan, Oklejewicz Jan, Olchowski Tadeusz, Olearczyk Franciszek, Osada Michał, Ossowska Jadwiga, Patała Franciszek, Perucki Władysław, Peszkowski Zygmunt, Petelenz Karol, Peterek Franciszek, Piątek Roman, Piech Aleksander, Pietrzkiewicz Jerzy, Pilawski Edward, Porajewski Jan, Postępki Konrad, Praszałowiczówna Felicja, Proń Stanisław, Pudełko Wojciech, Pytel Adam, Rabczak Paweł, Rajchel Jan, Radkowski Michał, Radwański Władysław, Radzik Michał, Radziszowski Franciszek, Rec Józef, Richter Stefan, Robel Marian, Rogoziński Franciszek, Rogoziński Karol, Roth Rudolf, Rozum Kazimierz, Rozum Tomasz, Rutkowska Antonina, Schabieński Feliks, Schneider Filip, Serwa Józef, Sikora Antoni, Ślączka Wojciech, Śliwa Józef, Śliwiński Michał, Słuszkiewicz Gustaw, Słuszkiewicz Jan, Słuszkiewicz Maksymilian, Słuszkiewicz Roman, Steciowowa Jadwiga, Stefański Michał, Stelczykówna Kazimiera, Stepek Paweł, Stepek Stanisław, Stok Franciszek, Stramik Józef, Strojek Mieczysław, Strzelecki Mieczysław, Sygnarski Władysław, Szajna Marian, Szomek Wilhelm, Szpakowski Władysław, Teodorowicz Emil, Tomasik Tomasz, Tomaszewski Joachim, Toporek Jan, Towarnicki Józef, Tracz Józef, Turkowski Antoni, Tustanowski Bronisław, Ulanowski Tadeusz, Wajda Józef, Wanic Franciszek, Wasylewiczówna Matylda, Weidl Ferdynand, Weidl Wilhelm, Westfalewicz Antoni, Wiesiołek Jan, Wilk Antoni, Witkiewicz Emil, Władyka Józef, Wojnowski Zdzisław, Wojtuń Tadeusz, Wojtuń Teofil, Wolf Wacław, Woliński Antoni, Wyszatycki Bolesław, Wyszatycki Józef, Zaleski Karol, Zaleski Władysław, Zaleski Zdzisław, Ziarkiewicz Maksymilian, Zieliński Feliks, Zieliński Mieczysław, Ziegler Stanisław, Zoner Stanisław, Żarski Bronisław.

 

 

Lista członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku z dnia 31 grudnia 1924 r. – 264 członków

 

Augustyński Stanisław, Baczyński Władysław, Baranowicz Karol, Bartosiewicz Franciszek, Basiński Stanisław, Beksiński Stanisław, Beksiński Władysław, Bezucha August, Białecki Mieczysław, Biedka Paweł, Bieliński Albin, Bieniasz Ludwik, Biodrowicz Józef, Biskup Jan, Bogusz Władysław, Borczykówna Zofia, Bratro Adam, Braun Czesław, Breit Tadeusz, Breitowa Wanda, Breitówna Jadwiga, Brich Artur, Bruna Juliusz, Buczek Władysław, Budweil Stanisław, Budziacka Zofia, Bukowski Stanisław, Charchalis Roman, Chmura Stanisław, Chytła Stanisław, Codello Jan, Czajkowski Jan, Czerwiński Jan, Dąbrowski Jan, Domański Stanisław, Drwięga Michał, Drzymalikowa Helena, Dukiet Władysław, Dutkiewicz Cyryl, Dworski Tadeusz, Dziuban Piotr, Eksner Władysław, Fastnacht Władysław, Fedyn Władysław, Filipczak Franciszek, Fuks August, Fuksa Franciszek, Fuksowa Zofia, Furdyn Włodzimierz, Garbiakowa Michalina, Gazda Henryk, Giela Feliks, Głowacka Stanisława, Goldhamer Artur, Gorczyńska Bronisława,

Gorczyński Kazimierz, GÖlis Zygfryd, Górnicki Kazimierz, Grosse Lambert, Gruber Kazimierz, Grzybowski Józef, Guzik Michał, Hanus Jan, Harasymowicz Mieczysław, Hektor Stanisław, Hrebenda Jan, Hydzikówna Myszka, Jajko Franciszek, Jajko Jakób, Janicki Juliusz, Janusz Stanisław, Jaworski Józef, Kallaus Ludwik, Kandler Ignacy, Karnas Karol, Kawski Marian, Keller Jan, Kierczyński Albin, Killar Jan, Klimaszewski Eugeniusz, Kluska Maciej, Kocyłowski Tomasz, Konik Stanisław, Konik Władysław, Kopecki Wojciech, Kopietz Eugeniusz, Korman Ignacy, Kosina Jan, Kossak Władysław, Kościelniak Franciszek, Kowal Władysław, Kowiński Władysław, Kram Aleksander, Król Józef , Kuklewicz Józef, Kuncewicz Włodzimierz, Kunik Stanisław, Kurasiewicz Józef, Kurek Józef, Kuroś Jan, Kustroniówna Stanisława, Kuś Wawrzyniec, Kwieciński Bogusław, Kandeferówna Janina, Kościński Jan, Lachowicz Alfred, Leszczyński Michał, Leszczyński Mieczysław, Leśniakowski Jan, Lichtenberg Józef, Lisowski Józef, Lubowiecki Alfred, Łukaszkiewiczówna Maria, Majer Ryszard, Malikowska Adela, Malikowski Władysław, Madej Jan, Martynowski Franciszek, Matwijkiewicz Franciszek, Mazurek Stanisław, Mazurkowa Anna, Mędryk Stanisław, Mędryk Tadeusz, Mędrykowa Stefania, Męska Kazimiera, Michalikówna Czesława, Michalski Kazimierz, Michenka Jan, Michniowski Tadeusz, Mikoś Jakub,

Misiewicz Jan, Moskal Józef, Mossor Mieczysław, Moszoro Franciszek, Musiał Rudolf, Mück Ferdynand, Mülerowa Helena, Myćka Józef, Nawaryjska Jadwiga, Niedenthal Antoni, Niedzielski Kazimierz, Niedzielski Stanisław, Niedźwiecki Kazimierz, Nieszkodny Franciszek, Nowak Bronisław, Nowak Józef, Nowak Wacław, Nowatorski Stanisław, Olejarczyk Stanisław, Oleksiewicz Jan, Olpińska Halina, Osada Michał, Ostrowska Henryka, Paradysz Jan, Patała Franciszek, Patała Ludwik, Peszkowski Zygmunt, Peterek Franciszek, Piątek Wiktor, Pirożyński Stanisław, Pietrzkiewicz Jerzy, Pilawski Edward, Pisarczykówna Irena, Pióro Wacław, Porajewski Jan, Postawa Zygmunt, Prochownikówna Aniela, Prochownikówna Maria, Proń Stanisław, Próchnicka Emilia, Pytel Adam, Rabczak Paweł, Radwański Władysław, Radzik Michał, Radziszewski Franciszek, Rajchel Ignacy, Rajchel Jan, Rec Józef, Rejnin Antoni, Roblówna Genowefa, Robel Marian, Robel Zdzisław, Rogoziński Franciszek, Rogoziński Karol, Rogoziński Stefan, Rosołowski Stanisław, Rozum Tomasz, Rozwadowski Stanisław, Rutkowska Antonina, Samecki Józef, Schabieński Feliks, Schabieński Jan, Schabieński Piotr, Schabieński Tomasz, Schneider Filip, Schubówna Julia, Schuchart Władysław, Schwarc Leopold, Serednicka Maria, Serednicki Julian, Serwa Józef, Sikora Antoni, Słotołowicz Tadeusz, Słuszkiewicz Gustaw, Słuszkiewicz Jan, Słuszkiewicz Maksymilian, Słuszkiewicz Roman, Smoleń Józef, Sołowkow Franciszek, Sosłowski Wojciech, Staniewski Piotr, Starzecki Marian, Steciowowa Jadwiga, Stefański Michał, Stelczykowi Kazimiera, Stepek Paweł, Stepek Stanisław, Strachocki Franciszek, Stramik Józef, Striegl Wilhelm, Strojek Mieczysław, Sygnarski Władysław, Szajna Marian, Szomek Wilhelm, Szuber Jan, Ślączka Wojciech, Śliwa Józef, Śliwiński Michał, Świderski Bronisław, Teodorowicz Emil, Tomasik Tomasz, Tracz Józef, Turkowski Antoni, Tustanowski Bronisław, Ulanowski Tadeusz, Wajda Józef, Waniec Franciszek, Wasylewiczówna Matylda, Weidl Ferdynand, Weidl Jan, Weidl Rudolf, Weidl Wilhelm, Westfalewicz Antoni, Wichert Henryk, Wilk Antoni, Winnicki Wiktor, Wiesiołek Jan, Witeszczak Franciszek, Witkiewicz Emil,

Włodarski Jan, Wojtanowicz Józef, Wojtuń Teofil, Woliński Antoni, Wolwowicz Mieczysław, Wyszatycki Bolesław, Zaleski Karol, Zbigniewicz Gabriel, Zdrękiewicz Rudolf, Zenermann Stanisław, Ziarkiewicz Maksymilian, Zieliński Feliks, Ziegler Stanisław, Zoner Stanisław, Żurakowski Stanisław.

 

Lista członków TG „Sokół” w Sanoku z 1939 r. – 200 członków

 

Augustyński Stanisław ,Aleksandrowicz Jan, Baczyńska Zofia, Barancewicz Kazimierz, Barański Stanisław, Baresz Emil, Bartosiewicz Franciszek, Beksiński Stanisław, Belina Hieronim, Bobrzecki Józef, Bogusz Władysław, Borczyk Antoni, Borczyk Tadeusz, Borczyk Czesław, Borczyk Władysław, Belinianka Antonina, Białachowska Zofia, Białachowski Tadeusz, Błażówna Jadwiga, Borczykowa Maria, Bubellowa Maria, Buczek Bronisława, Buriakówna Antonina, Charchalis Roman, Chmura Stanisław, Chytła Stanisław, Csisch Józef, Csischowa Lili, Cwięka Michał, Dąbrowski Stanisław, Decker Arnold, Dębiec Stanisław, Domański Stanisław, Dukiet Władysław, Dworski Tadeusz, Dziuban Janina, Dżuganówna Stanisława, Fastnacht Władysław, Fiala Franciszek, Fingerchut Maksymilian, Fingerchutowa Zofia, Flizak Sebastian, Głowacka Stanisława, Gołębiowski Jan, GÖlis Zygfryd, Grosse Lambert, Grzybówna Janina, Herman Stanisław, Hrabar Jan, Hrabarówna Janina, Ilkow, Jacewicz Anna, Jakubowski Józef, Januszkiewicz Eugenia, Jayko Franciszek, Kalinowski Józef, Kamm Henryk, Kędzierski Bronisław, Kielar Jan, Kliszcz Kazimierz, Kłak Bolesław, Kochówna Hermina, Kocyłowska Irena, Kondyjowski Teofil, Konopnicki Hieronim, Kopecka Olga, Kornecka Stanisława, Kosina Jan, Kossak Władysław, Kostekowa Maria,Kowal Władysław, Kramiszewski Aleksander, Krebsówna Elżbieta, Krebsówna Zenobia, Kreowski Władysław, Kruszelnicki Zygmunt, Kucz Adam, Kudłowa Eugenia, Kuklewicz Józef, Kulpiński Władysław, Kuncewicz Włodzimierz, Kurek Ludmiła, Kurkarewicz Franciszek, Lisowski Władysław, Łazowski Karol, Mackiewicz Józefa, Maksymiakówna Stanisława, Malawski Tadeusz, Malikowski Mieczysław, Martynowska Bogumiła, Michalski Kazimierz, Miękisz Tadeusz, Milanowska, Milczanowska Zofia, Misiewicz Jan, Mleczkowa Jadwiga, Moskal Józef, Moszoro Franciszek, Mozołowski Wiktor, Mielecki Tadeusz, Mikoś Jakub, Mleczko Stanisław, Morawski Józef, Nazarkiewicz Tadeusz, Nieć Tadeusz, Nowak Jan, Nowak Józef, Nowakowa Anna, Napora, Obrzut Wilhelm, Ochęduszko Roman, Osada Michał, Paluch Bronisław, Patała Ludwik, Patała Eugeniusz, Pernalówna Stefania, Perucka Jadwiga, Peszkowski Zygmunt, Piątek Roman, Pietrzkiewcz Jerzy, Pietrzkiewiczowa Zofia, Pirożyńska Zofia z d. Borczyk, Pirożyńska Zofia, Pirożyński Marian, Pirożyński Stanisław, Pilawski Edward, Piszczyński Stanisław, Piszczyński Zdzisław, Politański Bronisław, Poprawski Roman, Potocki Stanisław, Prodziewicz Orest, Pytlowa Helena, Rabczak Paweł, Rachelówna Izydora, Radwański Jan, Rajchel Ignacy, Ratajska Jadwiga, Rejnin Antoni, Robel Zdzisław, Rogoż Roman, Rogoziński Franciszek, Rosołowski Stanisław, Rozum Tomasz, Rozwadowski Stanisław, Rudak Emil, Rudnicki Antoni, Ryniak Kazimierz, Sarnowska Jadwiga, Sarnowski Marian, Schwandowa Bronisława, Schwarz Leopold, Sech Józef, Serednicki Julian, Skwarzówna Józefa, Skwirczyński Mieczysław, Słuszkiewicz Gustaw, Słuszkiewcz Jan, Słuszkiewicz Maksymilian, Słuszkiewicz Maria, Słuszkiewicz Zygmunta, Steciak Jadwiga, Stefańska Seweryna, Stepek Paweł, Strachocka Janina, Stropek Kazimierz, Strzałkowska Mieczysława, Strachocki Franciszek, Szomek Wilhelm, Szuber Józef, Śliwiński Tadeusz, Teodorowicz Emil, Trendota Tadeusz, Ulanowski Tadeusz, Wajda Roman, Wanic Franciszek, Wasylewiczówna Matylda, Weidel Ferdynand, Wieczorkówna Aleksandra, Wilczkowa Maria, Wilk Antoni, Wilk Franciszek, Witeszczak Franciszek, Wojtanowicz Danuta, Wojtanowicz Jadwiga, Wojtanowicz Zbigniew, Wojtowicz Tadeusz, Wolwowicz Mieczysław, Wójcik Józef, Wójcikowa Wanda, Wróbel Józef, Wyrwicz Henryk,

Zaleski Karol, Zbyszycka Stefania, Zbyszycki Tadeusz, Zegarska Jadwiga, Żelawski Eustachy, Żurakowska Roma, Żurakowski Stanisław, Żórawińska Kazimiera.

 

Lista członków TG „Sokół” w Sanoku 1946 r. (143 osoby) umieszczona jest pod tematem „Historia 1889 – 1918 – 1945 – 1999”.

Anna Sebastiańska